Antibioticaresistentie is een wereldwijd probleem. In Nederland blijken sommige bacteriën die bij mensen infecties kunnen veroorzaken, vaker resistent tegen de antibiotica die als laatste redmiddel worden gebruikt. Dat betekent dat – als deze ontwikkeling zich voortzet - de behandelmogelijkheden op den duur steeds beperkter worden. Ook neemt het gebruik van antibiotica in de gezondheidszorg langzaam toe. Dit blijkt uit de jaarlijkse rapportage Nethmap/MARAN (Monitoring of antimicrobial resistance and antibiotic usage in animals in the Netherlands).
Voorkomen van verspreiding
Om de ontwikkeling van resistentie tegen te gaan, moet het antibioticagebruik beter op de individuele patiënt en de infectie worden afgestemd. Ook is het belangrijk dat resistente bacteriën snel worden vastgesteld en dat hiervoor goede tests worden uitgevoerd. Daarnaast is het van belang dat zorgverleners zorgvuldig omgaan met hygiëne- en infectiepreventiemaatregelen. Hierdoor worden infecties voorkomen, zodat er minder noodzaak is tot antibioticabehandelingen en minder kans op verspreiding van resistente bacteriën. Dankzij deze maatregelen is bijvoorbeeld het aantal MRSA (Methicilline-resistente Staphylococcus aureus)-bacteriën in ziekenhuizen in de afgelopen jaren laag gebleven. Deze ‘ziekenhuisbacterie’ wordt overgedragen via direct huidcontact, vooral via handen, en is ongevoelig voor veel soorten antibiotica.
Gebruik antibiotica
Het gebruik van alle antibiotica in Nederland die via de huisarts zijn verstrekt, is in 2015 marginaal toegenomen met ongeveer 1 procent ten opzichte van 2014. In Nederlandse ziekenhuizen is in 2014 het totale gebruik met 4-5 procent eveneens licht gestegen ten opzichte van 2013.
Laatste redmiddel-antibiotica
Resistentie tegen antibiotica is de afgelopen jaren stabiel gebleven. Maar in 2015 zijn sommige bacteriën, zoals Klebsiella, die resistent zijn voor ‘laatste redmiddel-antibiotica’ (carbapenems), iets vaker aangetroffen. Dit komt onder andere door een ‘uitbraak’ in een zorginstelling. Gezonde mensen hebben daar geen last van, maar kwetsbare mensen kunnen er ziek van worden.
Antibiotica bij dieren
Het gebruik van antibiotica voor dieren is, na jaren van forse daling, in 2015 zo goed als stabiel gebleven. Wel blijkt de mate waarin resistente bacteriën bij dieren voorkomen te zijn afgenomen.
Nethmap/MARAN (Monitoring of antimicrobial resistance and antibiotic usage in animals in the Netherlands)-rapport
De jaarlijkse rapportage NethMap (Consumption of antimicrobial agents and antimicrobial resistance among medically important bacteria in the Netherlands)/MARAN bevat gegevens over het antibioticagebruik en resistentie, zowel voor mensen als voor dieren. Het rapport is samengesteld door Stichting Werkgroep Antibioticabeleid (SWAB), Centrum Infectieziektebestrijding van het RIVM, Central Veterinary Institute (CVI (Central Veterinary Institute)), onderdeel van CVI (Central Veterinary Institute), de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit)) en de Stichting Diergeneesmiddelenautoriteit (SDa (Netherlands Veterinary Medicines Authority)).
Animatie verspreiding resistente bacteriën
(Beeldtitel: Hoe voorkom je verspreiding van resistente bacteriën? Een animatie. Voice-over:)
STILTE
RUSTIGE MUZIEK
VOICE-OVER: Bacteriën, daar kun je ziek van worden.
Sommige bacteriën zijn resistent.
Dan werkt behandeling met antibiotica niet goed, of zelfs helemaal niet.
Daardoor kun je heel ziek worden, of zelfs overlijden.
(Een poppetje valt om.)
Je kunt resistente bacteriën ook bij je dragen zonder dat je daar direct ziek van wordt.
Maar ze kunnen zich dan wel verspreiden.
Verspreiding van resistente bacteriën is gevaarlijk vooral voor mensen met een zwakke gezondheid.
Je kunt resistente bacteriën krijgen via bijvoorbeeld een opname in een verpleeghuis of ziekenhuis bij ziekenhuisopnames in het buitenland of door contact met landbouwhuisdieren.
Daarom is goede hygiëne, zoals handen wassen, belangrijk.
Is iemand besmet met zo'n resistente bacterie dan is het belangrijk dit snel te weten om zo verspreiding te voorkomen.
Daarom vragen artsen naar mogelijke contacten met resistente bacteriën.
Of je behandeld bent in andere verpleeghuizen of ziekenhuizen of in een ziekenhuis in het buitenland bent geweest of contact hebt gehad met landbouwhuisdieren.
Iedereen moet hier alert op zijn.
Zo houden we de kans op verspreiding klein.
(Beeldtekst: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. www.rivm.nl/antibioticaresistentie.)