In Europa gelden strenge eisen voor de veiligheid van voedsel. Deze zijn vastgelegd in internationale voedselveiligheidsstandaarden. Daarmee zijn er heldere afspraken over de maximaal toegestane concentraties van stoffen die in een product mogen voorkomen. Maatschappelijke en economische gevolgen die ook invloed hebben op de voedselveiligheidsstandaarden, worden echter niet altijd op dezelfde manier meegewogen. Het RIVM heeft daarom een stappenplan ontwikkeld om breder te kijken dan naar alleen de schadelijke effecten van stoffen. Voor een gestandaardiseerde en transparante besluitvorming bij het vaststellen van voedselveiligheidsstandaarden.
Voedsel mag uiteraard zo min mogelijk stoffen bevatten die een gezondheidsrisico vormen. Om de gezondheid te beschermen worden voedselveiligheidstandaarden bepaald. Dit gebeurt voornamelijk op internationaal niveau waarbij een wetenschappelijke analyse de schadelijke effecten van stoffen in voedsel toetst. Toch kunnen ook andere factoren dan schadelijke effecten van stoffen van invloed zijn op de hoogte van de voedselveiligheidstandaarden. Een voorbeeld is maatschappelijke bezorgdheid als gevolg van onzekerheid in de wetenschappelijke analyse. Ook kan een grote economische impact van de vastgestelde voedselveiligheidsstandaard worden verwacht, bijvoorbeeld in de vorm van een hogere prijs. Deze worden wel bij de besluitvorming over de standaarden betrokken, maar dit gebeurt nog niet op een gestandaardiseerde en transparante manier.
Gestandaardiseerde besluitvorming
Het RIVM heeft een stappenplan (Socio-Economic Assessment of regulatory measures on Toxic Substances in food, SEATS (Socio-Economic Assessment of regulatory measures on Toxic Substances in food)) ontwikkeld waarmee in de besluitvorming over de voedselveiligheidstandaarden breder wordt gekeken dan alleen naar de schadelijke effecten van stoffen. Het stappenplan SEATS combineert een afweging van kosten en baten vanuit een economische invalshoek met maatschappelijke aspecten, zoals risicoperceptie, onzekerheid en vertrouwen. Het RIVM heeft het stappenplan getoetst en uitgewerkt voor twee voorbeeldsituaties. Hieruit blijkt dat de methodiek van het stappenplan goed bruikbaar is voor het eenduidig en transparant vaststellen van voedselveiligheidsstandaarden.
Het stappenplan SEATS is ontwikkeld in het kader van het Strategisch Programma van het RIVM (SPR (Strategisch Programma RIVM)). Dit is het RIVM-programma voor eigen onderzoek, innovatie en kennisontwikkeling. Met het SPR richt het RIVM zich op onderwerpen die extra aandacht verdienen omdat ze in de toekomst impact kunnen hebben op onze volksgezondheid en leefomgeving.