Een van de taken van de GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) is het informeren van ketenpartners over ontwikkelingen in de infectieziektebestrijding. De ketenpartners waarmee de GGD veel samenwerkt zijn huisartsen, verzorgings- en verpleeghuizen, kindercentra en scholen. Dit artikel beschrijft een project waarin bij een aantal GGD’en in de regio Noord, op verzoek van het Centrum Infectieziektebestrijding(CIb (Centre for Infectious Disease Control))/RIVM, is geïnventariseerd op welke manier de ketenpartners informatie ontvangen, in hoeverre de informatie beantwoordt aan hun behoefte en of de informatieverschaffing wordt geëvalueerd. Andere GGD’en kunnen hieruit ideeën opdoen om het contact met de ketenpartners te versterken.
ib februari 2014
Auteurs: M. Wagelaar, W. Niessen, J. van der Have
Infectieziekten Bulletin, jaargang 25, nummer 2, februari 2014
Methode
In de periode mei t/m augustus 2012 zijn 11 willekeurig gekozen GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)’en (zie kader) benaderd om deel te nemen aan een telefonisch interview over de informatievoorziening aan en de informatiebehoefte van de ketenpartners: huisartsen, verzorgings- en verpleeghuizen, kindercentra en scholen. De benaderde GGD’en deden allemaal mee. Omdat het project vooral bedoeld is om een indruk te krijgen van de werkwijze van de GGD’en en de aantallen klein zijn is ervoor gekozen om in de verslaglegging geen exacte aantallen te noemen.
Resultaten
Informatiebehoefte
Er is weinig onderzoek gedaan door GGD’en naar onderwerpen waarover ketenpartners geïnformeerd willen worden. Uit een aantal peilingen onder huisartsen (meestal met behulp van een vragenlijst, meegestuurd met een nieuwsbrief) bleek dat huisartsen beknopte, praktische informatie prefereren met een duidelijke boodschap over de acties die de GGD van de huisarts vraagt. Eén GGD organiseerde een succesvolle nascholing voor huisartsen naar aanleiding van een behoeftepeiling.
Een andere GGD heeft een behoeftepeiling gedaan onder een aantal instellingen. Over het algemeen bleken de instellingen tevreden over hun contact met de GGD. Wel ontbrak bij hen kennis over meldingsplichte ziekten en de rol van de afdeling infectieziektebestrijding van de GGD. Uit de peiling bleek verder dat de instellingen nascholing willen krijgen over een aantal onderwerpen waaronder zwangerschap, kindermishandeling, vlekjesziekten, infectieziekten in het algemeen en hygiëne. Een kinderdagverblijf gaf aan dat het taalgebruik in schriftelijke informatie te academisch was.
Informeren van huisartsen
Alle GGD’en geven een nieuwsbrief voor huisartsen uit. In de meeste nieuwsbrieven worden meerdere onderwerpen besproken. Nieuwsbrieven worden per post of digitaal verstuurd. Over actuele onderwerpen worden de huisartsen veelal per mail geïnformeerd. Andere manieren van informatievoorziening zijn op de professional gerichte pagina’s op de website en het organiseren van nascholingsactiviteiten. Nascholingen voor huisartsen worden zelden door de GGD georganiseerd, wel zijn GGD-medewerkers regelmatig aanwezig als gastspreker bij nascholingen die bijvoorbeeld door een huisartsenkring of een laboratorium zijn georganiseerd. De meeste GGD’en communiceren over actuele onderwerpen via sociale media, zoals twitter. Hierbij zijn er een aantal initiatieven om teams infectieziektebestrijding binnen de GGD zelf te laten twitteren. Alhoewel de meeste GGD’en de sociale media zien als middel voor een betere communicatie met het veld, wordt daar in de praktijk nog niet veel mee gedaan
Informeren van verzorgings- en verpleeghuizen
De meeste GGD’en maken geen nieuwsbrieven voor verzorgings- en verpleeghuizen, wel worden soms de huisartsennieuwsbrieven naar verpleeghuisartsen gestuurd. Ook zijn er weinig nascholings-activiteiten voor deze instellingen. Een GGD heeft een workshop over gastro-enteritis voor het middenmanagement georganiseerd en een andere GGD organiseerde een symposium voor de zorgmanagers. Het is opvallend dat de GGD’en bij de instellingen vooral de wettelijke meldingsplicht onder de aandacht willen brengen maar minder belang hechten aan verbetering van de samenwerking met de instellingen. De meeste GGD’en hebben geen structurele overleggen met verpleeg- en verzorgingshuizen. Een enkele GGD meldt een halfjaarlijks overleg tussen verpleeghuisartsen en artsen infectieziektebestrijding van de GGD. Een andere GGD heeft een regionaal netwerk infectiepreventie opgestart waarbij op regionaal niveau informatie wordt uitgewisseld. In dit netwerk zitten GGD-medewerkers, zorgmanagers van verzorgings- en verpleeghuizen, adviseurs infectiepreventie en artsen-microbiologen.
Informeren van kinderdagverblijven en scholen
Enkele GGD’en sturen nieuwsbrieven over infectieziektebestrijding naar kinderdagverblijven en scholen. De meeste GGD’en leveren input aan bij de bestaande GGD-brede nieuwsbrieven. Thema’s voor de nieuwsbrieven zijn bijvoorbeeld meldingsplichtige infectieziekten, kinderziektes en teken en ziekte van Lyme. Veel GGD’en hebben uitgebreide informatie over infectieziekten en hygiëne voor kinderdagverblijven en scholen op de website staan. Volgens de GGD’en wordt de website hiervoor veel geraadpleegd. Een paar GGD’en hebben thema-avonden georganiseerd voor medewerkers van kinderdagverblijven. De belangstelling was groot en het leverde veel positieve reacties op. Ook wisten de kinderdagverblijven de GGD daarna makkelijker te vinden met vragen over infectieziektebestrijding. Op een GGD is in het kader van een afstudeerproject van een student HBO (hoger beroepsonderwijs)- verpleegkunde een onderzoek gedaan naar het vermoeden van onderrapportage van meldingen van infectieziekten. Een van de oorzaken van de onderrapportage was een tekort aan kennis over de meldingsplicht. Naar aanleiding hiervan is er is een stroomschema voor kindercentra opgesteld om het melden aan de GGD te vergemakkelijken. Dit stroomschema is opgestuurd naar de kinderdagverblijven in de regio.
Evaluatie van de eigen activiteiten door de GGD’en
De GGD’en evalueren nauwelijks of de door hun gegeven informatie aansluit bij de behoefte van de ketenpartners en of de informatie ook beklijft. Een positieve uitzondering was, zoals reeds besproken de evaluatie van nieuwsbrieven aan huisartsen. Deze evaluatie leverde bruikbare tips op: huisartsen willen beknopte praktische informatie met een duidelijk advies van de GGD.
Zorgaanbieders zijn volgens de Kwaliteitswet Zorginstellingen en de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG (Wet Beroepen Individuele Gezondheidszorg)) verplicht de kwaliteit van hun zorg systematisch te bewaken en eventueel te verbeteren. De stichting Harmonisatie Kwaliteits-beoordeling in de Zorgsector (HKZ) heeft sectorspecifieke normen ontwikkeld om hier in de praktijk invulling aan te geven. Volgens de HKZ is het verplicht om de dienst- en zorgverlening aan de klant te evalueren. Alle benaderde GGD’en zijn bekend met klanttevredenheidsonderzoeken, maar die zijn vooral gericht op de telefonische dienstverlening en de website. De gebruikers blijken over die vormen van dienstverlening in het algemeen zeer tevreden te zijn.
Conclusie en aanbevelingen
Ondanks het kleine aantal respondenten en de verschillende werkwijzen die zij hanteren geven de uitkomsten een goed beeld van de informatievoorziening van de GGD’en aan hun ketenpartners. De GGD’en informeren hun ketenpartners over allerlei onderwerpen, maar toetsen die informatie nauwelijks aan de behoefte van de ketenpartners. Om de informatievoorziening meer af te stemmen op de behoefte van de ketenpartners zouden de GGD’en in de klanttevredenheidsonderzoeken ook vragen moeten opnemen over de informatiebehoefte bij de ketenpartners. Verder kunnen GGD‘en elkaar inspireren en van elkaar leren door aan hun diverse voorlichtings- en nascholingsactiviteiten bekendheid te geven, bijvoorbeeld door publicatie in het Infectieziekten Bulletin.
Auteurs
M. Wagelaar 1, W. Niessen 1, J. van der Have 1,2
1. GGD Groningen
2. Centrum Infectieziektebestrijding, RIVM, Bilthoven