In Nederland is in 1988 een landelijk screeningsprogramma voor borstkanker geïntroduceerd. Eind 1996 was de capaciteit gerealiseerd om alle vrouwen in de leeftijd van 50-69 jaar, de toenmalige doelgroep, eens in de 2 jaar te kunnen screenen.
De organisatie rond het bevolkingsonderzoek naar borstkanker werd in het jaar 2009 gereorganiseerd. De negen stichtingen zijn ondergebracht in vijf nieuwe regio’s. Tevens was er een traject voor volledige overgang naar digitale screeningsapparatuur (LETB (Landelijke Evaluatie Team bevolkingsonderzoek Borstkanker)/LRCB (National Expert and Training Centre For Breast Cancer Screening)). De fysisch-technische kwaliteitsbewaking is in handen van het landelijk referentiecentrum voor bevolkingsonderzoek op borstkanker (LRCB).
Aantallen en dosis
In 2020 werden 532.254 onderzoeken gerapporteerd, dit is een daling van 42% ten opzichte van 2019, zie figuur 1. Dit kan verklaard worden door de COVID-19 pandemie, tijdens welke het percentage uitgenodigde vrouwen lager lag. Tijdens het onderzoek worden vier opnamen gemaakt hierdoor komt het totale aantal opnamen in 2020 uit op ongeveer 2,1 miljoen. Voor verdere informatie kunt u de webpagina Monitor_bevolkingsonderzoek_borstkanker_2020/2021 raadplegen.
In 2009 is een daling ten opzichte van voorgaande jaren te zien. Een verklaring hiervoor is dat de screeningseenheden in 2009 zijn overgegaan naar digitale screening. Door de overgang naar het digitale systeem en de bijbehorende scholing van de laboranten bleek het in 2009 niet haalbaar eenzelfde aantal onderzoeken uit te voeren als in voorgaande jaren. Dit blijkt uit de jaarverslagen en na persoonlijke communicatie met enkele hoofden van screeningseenheden.
Voor het schatten van de effectieve dosis wordt voor de mammografie van de glandulaire dosis gebruik gemaakt. De gemiddelde glandulaire dosis per opname bij het bevolkingsonderzoek is geschat op 1,3 mGy (milligray) (Zoetelief et al., 2005). Om dit te kunnen vergelijken met andere vormen van diagnostische blootstelling kunnen we dit omrekenen tot een jaarlijks gemiddelde effectieve dosis per inwoner van 0,02 mSv (millisievert) (op basis van ICRP (International Commission on Radiological Protection)-103) voor het jaar 2020.
Figuur 1 Bevolkingsonderzoek naar borstkanker vanaf de start tot aan 2020. Voor de jaren 2004 en 2005 zijn geen gegevens bekend.
Bronnen: LETB en http://www.bevolkingsonderzoekborstkanker.nl/