English Abstract This document reviews the latest state of knowledge
concerning the etiology, determinants and possibilities for primary,
secondary and tertiary prevention by intervention on life style factors for
osteoporosis. Osteoporosis is a systemic skeletal disease characterized by
low bone mass and microarchitectural deterioration of bone tissue, with a
consequent increase in bone fragility and susceptibility to fracture.
Osteoporosis is particularly seen in elderly women but also men can develop
osteoporosis. Several life style factors can influence the bone mass. The
most important factors are the intake of calcium and vitamin D and physical
activity. Primary prevention should be aimed at a sufficient intake of
calcium and vitamin D during life and should promote physical activity also
at any age. Special attention is needed for the calcium intake in the
elderly. Also the uptake of sufficient vitamin D in the elderly should be
stressed. An other important factor for the primary prevention of
osteoporosis is the stimulation of physical activity. Nowadays a lot of
people are inactive. As physical activity is an important factor for the
development of the bone, physical activity should be stimulated. About the
possibilities for secondary prevention of osteoporosis (screening) there are
many opinions especially about the suppletion of oestrogen in menopausal
women. In the treatment of osteoporosis, tertiary prevention, the
prevention of further bone loss and the prevention of new fractures are the
main goals. The use of medicine but also advices about the intake of
calcium and vitamin D, are important. There is also attention to optimize
the functioning of patients with impairments of the skeletal. Mensendieck
and Caesartherapy and physiotherapie are recommended. Physical activity can
help in the prevention of new fractures by increasing the flexibility,
co-ordination and muscular strength. Stimulation and further development in
the role of life style factors in the treatment of osteoporosis and the
prevention of falls is recommended.
Rapport in het kort
In dit rapport is de stand van zaken weergegeven met
betrekking tot de etiologie, determinanten en mogelijkheden voor preventie
van osteoporose door middel van interventie op leefstijlfactoren. Er is
zowel aandacht besteed aan mogelijkheden voor primaire, secundaire en
tertiaire preventie. Osteoporose wordt gedefinieerd als een toestand
waarbij de hoeveelheid botweefsel (botmassa), en meestal ook de samenhang
daarvan, zodanig is verminderd dat al bij een geringe aanleiding inzakkingen
van wervels of breuken in het skelet optreden. De aandoening komt met name
veel voor bij oudere vrouwen. Bij een verouderde bevolking met een sterke
toename van het aantal bejaarde vrouwen vormen osteoporose en de daaraan
gerelateerde fracturen een groeiende belasting voor de gezondheidszorg. Er
zijn verschillende leefstijlfactoren bekend die invloed hebben op de
botmassa. De belangrijkste factoren zijn de inname van calcium en vitamine
D en lichamelijke activiteit. Calcium wordt opgeslagen in het bot. Voor de
opbouw van het bot is een goede calciumbalans en voldoende inname van
calcium noodzakelijk. Een actieve metaboliet van vitamine D stimuleert de
opname van calcium in de darm en stimuleert de osteoblasten, cellen
betrokken bij de aanmaak van bot. Ook lichamelijke activiteit stimuleert de
opbouw van het bot. Het is nog niet mogelijk de verloren botmassa bij
osteoporose door middel van behandeling weer op te bouwen. Primaire
preventie, het voorkomen dat osteoporose ontstaat, is daarom van belang.
Primaire preventie is erop gericht dat de inname van calcium en vitamine D
en de mate van lichamelijke activiteit gedurende het hele leven voldoende is
omdat deze factoren bijdragen aan het bereiken van een zo hoog mogelijke
piekbotmassa en het instandhouden van de botmassa. Bij grote delen van de
bevolking lijkt de inname van calcium en vitamine D voldoende te zijn, maar
vooral bij ouderen kan de inname van calcium en vitamine D te gering zijn.
Extra aandacht hiervoor is gewenst. Een tweede belangrijk aandachtspunt
voor primaire preventie van osteoporose is stimulering van lichamelijke
activiteit in de hele bevolking. Een groot gedeelte van de bevolking is
inactief. Terugdringing van het percentage inactieven kan er toe bijdragen
dat osteoporose minder vaak voorkomt. Voor secundaire preventie van
osteoporose (screening) lijkt de tijd nog niet geheel rijp vanwege met name
verschillen in mening over de suppletie van oestrogenen bij vrouwen in de
menopauze. Osteoporose komt relatief veel voor bij vrouwen na de menopauze.
De groep met het grootste risico wordt gevormd door vrouwen met een lage
botmassa voor de menopauze. Oestrogeensuppletie kan het verlies van
botmassa vertragen. De effecten van toediening van oestrogenen op het
ontstaan van borst- en endometriumkanker (met name borstkanker) en het
beschermende effect van oestrogenen op het ontstaan van hart- en vaatziekten
zijn echter nog niet duidelijk. Daarnaast is nog onduidelijk in hoeverre de
botmassa voor de menopauze, gemeten met botdensitometrie, het risico op het
ontstaan van fracturen op latere leeftijd kan voorspellen. Verder onderzoek
hierna is zeker gewenst en kan in de toekomst mogelijk meer duidelijkheid
verschaffen. In de behandeling van osteoporose, tertiaire preventie, staat
het voorkomen van verder botverlies en het optreden van fracturen centraal.
Hierbij is het gebruik van medicijnen belangrijk, maar ook adviezen over
voldoende inname van calcium en vitamine D zijn van belang. Verder is de
behandeling gericht op het optimaliseren van het functioneren van de patient
bij blijvende beschadiging van het skelet. Mensendieck en Ceasartherapie
worden hierbij aanbevolen. Ook kan fysiotherapie worden toegepast.
Lichamelijke activiteit verhoogt de soepelheid en bewegingscoordinatie en
spierkracht waardoor de kans op vallen en het ontstaan van fracturen wordt
verlaagd. Stimulering en verdere ontwikkeling van de rol van
leefstijlfactoren in de behandeling van osteoporose en het voorkomen van
vallen worden dan ook aanbevolen.