Militairen die in de periode 1993 tot 2001 naar de Balkan zijn uitgezonden hebben geen grotere kans om kanker te krijgen dan militairen die daar niet hebben gediend. Dit blijkt uit onderzoek van het RIVM, dat is uitgevoerd naar aanleiding van een mogelijk verband tussen uitzending naar de Balkan en het optreden van leukemie.

Healthy worker effect


Het Ministerie van Defensie had het RIVM in 2001de opdracht voor dit onderzoek gegeven, nadat in verschillende nationale en internationale media werd gesuggereerd dat militairen leukemie hadden opgelopen als gevolg van een uitzending naar de Balkan. Het omgekeerde lijkt nu eerder het geval: in de periode 1993-2008 was het aantal nieuwe gevallen van kanker en het aantal sterfgevallen onder Nederlandse Balkanmilitairen juist lager dan onder militairen die niet op de Balkan zijn geweest. Dit kan verklaard worden met het ‘healthy worker effect’: alleen gezonde militairen worden uitgezonden. De selectie op gezondheid verklaart ook dat de niet uitgezonden militairen op hun beurt weer een lagere kans hebben om kanker te krijgen dan mannen van dezelfde leeftijd die geen militair zijn.

Minder kanker bij uitgezonden militairen


Het aantal nieuwe gevallen van kanker onder de ruim 18.000 mannen die in de onderzochte periode naar de Balkan zijn uitgezonden, lag in totaal 15 procent lager dan onder even oude mannen uit de Nederlandse bevolking. Het lag ook lager dan onder de 135.000 niet-Balkanmilitairen. Het aantal tumoren in de luchtwegen en borstholte lag zelfs de helft lager onder Balkanmilitairen dan onder de Nederlandse bevolking. De reden hiervoor is onbekend – er waren geen gegevens over roken en andere leefstijlfactoren beschikbaar. Ook waren er minder leukemiegevallen, maar het verschil met de Nederlandse bevolking was niet significant. Voor het relatief kleine aantal vrouwen dat naar de Balkan is uitgezonden is ook geen verhoogd aantal kankergevallen gevonden.

Het totale aantal sterfgevallen onder Balkanmilitairen in de periode 1993-2008 lag 33 procent lager dan onder even oude mannen uit de Nederlandse bevolking. Het aantal lag ook lager dan onder de 135.000 niet-Balkanmilitairen. Ook de niet-Balkanmilitairen hadden een lager sterftecijfer dan andere Nederlandse mannen. Vooral sterfte aan kanker en hart- en vaatziekten lag lager onder Balkanmilitairen dan onder de Nederlandse bevolking.