Legionellabacteriën kunnen veteranenziekte veroorzaken bij mensen. Bekende bronnen voor deze bacteriën zijn koeltorens, bubbelbaden en leidingwatersystemen. Maar ook in (tuin)grond en regenwaterplassen komen levende legionellabacteriën voor, ontdekte Eri van Heijnsbergen. Bij de meeste patiënten met veteranenziekte wordt nooit een bron van infectie gevonden, mogelijk doordat de natuurlijke omgeving niet wordt meegenomen bij bronopsporingen. Dat zou volgens de promovenda voortaan wel moeten gebeuren. Vandaag promoveert van Heijnsbergen bij de Universiteit Utrecht. Zij heeft hiervoor samengewerkt met het RIVM.

In tuingrond is een belangrijke ziekteveroorzaker in Nederland aangetroffen: Legionella pneumophila-ST47. Dit type legionella is sinds 2002 slechts drie keer aangetroffen in onderzochte bronnen. In alle gevallen was dat in whirlpools in de tuin. Mogelijk is deze bacteriestam vanuit de tuingrond in de whirlpool terechtgekomen en heeft die vandaaruit een infectie veroorzaakt.

Lang overleven

Van Heijnsbergen trof ook andere typen Legionella pneumophila aan in (tuin)grond. Een aantal daarvan waren al eerder gevonden bij patiënten. Verder toonde zij aan dat legionellabacteriën lang kunnen overleven in (tuin)grond en dat er een verband is tussen grondsoort en aanwezigheid van legionella. In plassen regenwater vond zij minder vaak legionellabacteriën dan in grond.

Ook in koeltorens en rioolzuiveringsinstallaties

“Het is nog onduidelijk of een infectie met legionella kan plaatsvinden vanuit grond of regenwaterplassen”, zegt Van Heijnsbergen. “Maar wij raden daarom aan om (tuin)grond voortaan mee te nemen bij het opsporen van de bron, vooral bij legionellatypen die veel voorkomen in grond.” Verder zou er volgens haar meer onderzoek moeten komen naar twee andere (bekende) bronnen van legionellabacteriën: koeltorens en afvalwaterzuiveringsinstallaties. “Deze systemen worden nu niet routinematig meegenomen bij bronopsporingen”, weet de promovenda. “Daarom worden ze mogelijk onderschat als oorzaak van veteranenziekte in Nederland.”