English Abstract In the Netherlands gastroenteritis belongs to the ten
diseases with the highest incidence rates. A sentinel study on the
incidence of gastrointestinal complaints and the occurrence of the
investigated pathogens (Campylobacter, Salmonella and Shigella) was carried
out in about 40 general practices in 1992 and 1993. The sentinel stations
were as representative as possible of the Dutch population. The study was
undertaken by the National Institute of Public Health and Environmental
Protection (RIVM) and the Netherlands Institute of Primary Health Care
(NIVEL) in cooperation with the general practitioners who participated in
the Dutch Sentinel Practice Network and 24 laboratories. Age and sex of
patients who met the case definition were reported to the NIVEL. These
patients were asked by their GP to provide a stool sample and to complete a
questionnaire. The number of patients that were either reported to the
NIVEL or have been given a questionnaire by their GP was estimated at about
2370. A completed questionnaire was received from 58.9% (1400/2370) of
these patients. Eighty percent (1400/1744) of the cases completed the
questionnaire they received. Results of microbiological analysis were
obtained for 89.1% (1248/1400) of patients who completed the questionnaire.
The crude incidence rate of acute gastrointestinal complaints was 55.3 per
10,000 person years, after correction for non response it was 89.9 per
10,000 person years. The incidence was lower in 1993 than in 1992. Between
men and women no differences have been found. The highest incidences have
been found in the agegroups under five. The incidence rate for
Campylobacter was 6.9 per 10,000 person years (182 samples positive), for
Salmonella 2.2 (55 samples positive) and for Shigella 0.4 per 10,000
person years (10 samples positive). After correction for non response these
incidences were 11.7 and 3.5 and 0.6 per 10,000 person years. The
Salmonella incidence rate was higher in 1993 than in 1992 and higher in men
than in women. The highest incidence rates for Campylobacter and Salmonella
were found in the agegroups under five. The (late) summer months as
expected, showed the highest incidence rates. Incidence rates for
gastroenteritis as well as for microorganisms were lower than incidences
found in other sentinels. To follow trends in incidence rates and
microorganisms it is necessary to undertake sentinels repeatedly with the
same methodology and population. However results cannot be generalised to
the general population and consequently it remains necessary to carry out a
population cohort study every 5 to 10 years.
Rapport in het kort
Gastro-enteritis behoort in Nederland tot de tien
ziekten met de hoogste incidentie. In 1992 en 1993 vond een
huisartsenpeilstationonderzoek plaats naar de incidentie en de microbiologie
van dit ziektebeeld. Het onderzoek werd uitgevoerd door het Rijksinstituut
voor Volksgezondheid en Milieuhygiene (RIVM) en het Nederlands Instituut
voor Onderzoek van de Gezondheidszorg (NIVEL), in samenwerking met de
huisartsen die meewerkten aan de Continue Morbiditeits Registratie (CMR) van
het NIVEL en 24 microbiologische laboratoria. Door de huisartsen werden
patienten die voldeden aan de gehanteerde case-definitie gemeld aan het
NIVEL. Verder verzochten de huisartsen de patienten om een vragenlijst in
te vullen en een faecesmonster in te sturen. De exacte respons van de
huisartsen kon niet worden berekend omdat er geen gegevens waren over het
aantal personen dat in de onderzoeksperiode een peilstationarts
consulteerden maar ondanks dat ze aan de case-definitie voldeden niet in het
onderzoek werden opgenomen. Er werden 1400 ingevulde vragenlijsten
ontvangen. Het aantal personen dat werd gemeld en/of waaraan door de
huisartsen een onderzoekspakket werd uitgedeeld, werd berekend op circa 2370
uitgaande van de aanname dat de respons onder patienten die wel en patienten
die niet werden gemeld gelijk was. Van 59% (1400/2370) van deze patienten
werd een vragenlijst ontvangen. De respons van de patienten ten aanzien van
het insturen van vragenlijsten was 80,3% (1400/1744). Van 89,1% (1248/1400)
van de personen waarvan een vragenlijst werd ontvangen was de uitslag van
het microbiologisch onderzoek bekend. De incidentie van huisartsconsulten
voor gastro-enteritis was 55,3 per 10.000 persoonsjaren, na correctie voor
geschatte non-respons was dat 89,9 per 10.000 persoonsjaren. De incidentie
was in 1993 significant lager dan in 1992. Tussen mannen en vrouwen werd
geen verschil in incidentie gevonden. De incidentie was het hoogst bij de
0-jarigen en ook bij de 1 tot en met 4-jarigen was deze duidelijk hoger dan
in de andere leeftijdsgroepen. De incidentie van Campylobacter was 6,9 per
10.000 persoonsjaren (182 monsters positief), van Salmonella 2,2 (55
monsters positief) en van Shigella 0,4 per 10.000 persoonsjaren (10
monsters positief). Na correctie voor geschatte non-respons waren deze
incidenties respectievelijk 11,7 en 3,5 en 0,6 per 10.000 persoonsjaren.
De incidentie van Salmonella was in 1993 hoger dan in 1992 en onder mannen
hoger dan onder vrouwen. Voor Campylobacter en Salmonella waren de
incidentiecijfers het hoogst in de leeftijdsgroepen onder 5 jaar. Zoals
verwacht waren de incidentiecijfers het hoogst in de (late) zomermaanden.
De incidentiecijfers van zowel het ziektebeeld als de afzonderlijke
micro-organismen waren, ook na correctie voor de geschatte non-respons,
duidelijk lager dan in andere peilstationonderzoeken. Waarschijnlijk zijn
verschillen in methodologie, gehanteerde case-definities en
onderzoekspopulaties hierop van invloed geweest. Om trends in de incidentie
van gastro-enteritis en van de onderzochte en andere mogelijke verwekkers te
kunnen volgen is het van belang dat huisartsenpeilstationonderzoek bij
herhaling wordt uitgevoerd met een gelijkblijvende methodologie en
onderzoekspopulatie. Het blijft evenwel van belang om de bevindingen eens
in de 5 tot 10 jaar te ijken aan een populatiestudie.
