Landbouwpraktijk en waterkwaliteit in Nederland; toestand (2012-2014) en trend (1992-2014) : Resultaten van de monitoring voor de Nitraatrichtlijn 2016-0076

Landbouwpraktijk en waterkwaliteit in Nederland; toestand (2012-2014) en trend (1992-2014) : Resultaten van de monitoring voor de Nitraatrichtlijn

[ Agricultural practises and water quality in the Netherlands; status (2012-2014) and trend (1992-2014) : Monitoring results for Nitrates Directive reporting ]

Fraters B, Hooijboer AEJ, Vrijhoef A, Claessens J, Kotte MC, Rijs GBJ, Denneman AIM, van Bruggen C, Daatselaar CHG, Begeman HAL, Bosma JN

194 p in Dutch 2016

RIVM rapport 2016-0076

download pdf (13116Kb)

Toon Nederlands

English Abstract
Nitrogen and phosphate are essential substances in manure used at farms to improve production. However, too much nitrogen or phosphate are harmful. The difference between supply and removal of nitrogen at farms in the Netherlands, the so-called nitrogen surplus, has halved between 1992 and 2014. The phosphate surplus has almost ceased to exist. The nitrate concentration in on-farm ground- and surface waters has diminished and the quality of the surface waters in the Netherlands has improved. However, compared with the previous monitoring period (2008-2011), the improvement of the water quality is small. According to expectations, nutrient concentrations will further decrease, but the desired quality of groundwater will not be achieved everywhere. In addition, the quality of surface waters will often remain insufficient.

Water quality 2012-2014
The improvements in water quality are a consequence of the measures implemented in the Netherlands due to the European Nitrates Directive. An example is the requirement to apply less manure. In the 2012-2014 period, the nitrate concentrations in on-farm waters in the Clay and Peat region are lower than the standard (50 mg/L) at most farms. In the Sand region this is the case for about half of the farms and in the Loess region for less than half of the farms.

The nitrate concentrations in regional surface waters that are mainly draining agricultural areas are almost always lower than the standard. In surface waters designated for the Water Framework Directive, this standard is not exceeded. Nevertheless, nitrate, other nitrogen substances and phosphate has a negative impact in the majority of surface waters. It turns out that the nitrate standard, that is implemented to protect drinking water resources, is not sufficient to avert this impact. The nitrogen and phosphorus concentrations in summer, that have a large impact on flora and fauna in surface waters (ecological water quality), have decreased since the beginning of the 1990s.

RIVM - Bilthoven - the Netherlands - www.rivm.nl

Display English

Rapport in het kort
Stikstof en fosfaat zijn essentiële stoffen in mest die landbouwbedrijven gebruiken om de productie te bevorderen. Teveel stikstof en fosfaat is echter schadelijk. Het verschil tussen de aan- en afvoer van stikstof naar en van landbouwbedrijven in Nederland, het zogeheten stikstofoverschot, is tussen 1992 en 2014 gehalveerd. Het fosfaatoverschot is nagenoeg verdwenen. De nitraatconcentraties in het water op landbouwbedrijven zijn gedaald en de kwaliteit van het oppervlaktewater is verbeterd. Ten opzichte van de vorige monitoringronde (2008-2011) zijn de verbeteringen in de waterkwaliteit echter beperkt. De nutriëntenconcentraties zullen naar verwachting wel blijven dalen, maar de gewenste situatie zal in het grondwater niet overal worden bereikt. Ook zal de kwaliteit van het oppervlaktewater veelal onvoldoende blijven. Dit blijkt uit een inventarisatie van de gronden oppervlaktewaterkwaliteit en de landbouwpraktijk.

Waterkwaliteit 2012-2014
De verbeteringen in de waterkwaliteit zijn een gevolg van maatregelen die in Nederland vanwege de Europese Nitraatrichtlijn zijn genomen. Een voorbeeld daarvan is het voorschrift om minder mest te gebruiken. De nitraatconcentraties in het water op landbouwbedrijven in de Klei- en Veenregio zijn van 2012 tot en met 2014 op de meeste plaatsen lager dan de norm (50 mg/l). In de Zandregio geldt dit voor iets meer dan de helft van de bedrijven en in de Lössregio voor minder dan de helft.

De nitraatconcentraties in regionale oppervlaktewateren die vooral vanuit landbouwgebieden worden gevoed, zijn bijna altijd lager dan de norm. In de oppervlaktewateren die zijn aangewezen voor de Europese Kaderrichtlijn Water, wordt deze norm niet overschreden. Desondanks veroorzaken nitraat, andere stikstofverbindingen en fosfaat ongewenste milieueffecten in het merendeel van de oppervlaktewateren. De norm voor nitraat, die is ingevoerd om het drinkwater te beschermen, blijkt niet voldoende om deze effecten te voorkomen. De stikstof- en de fosforconcentraties in de zomer, die grote invloed hebben op de flora en fauna in het oppervlaktewater (ecologische waterkwaliteit), zijn sinds begin jaren negentig gedaald.

Het RIVM heeft de inventarisatie uitgevoerd met het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Rijkswaterstaat Water, Verkeer en Leefomgeving (RWS/WVL), LEI Wageningen Universiteit en Research Centrum (WUR) en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl). De rapportage hiervan is een vierjaarlijkse Europese verplichting.

RIVM - Bilthoven - Nederland - www.rivm.nl

Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu RIVM Rijkswaterstaat Water Verkeer en Leefomgeving Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) LEI Wageningen UR Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
_{( 2016-07-06 )}