English Abstract In the context of the Policy-oriented ecological
research for the North Sea and Wadden Sea (BEON) spearhead study, "Habitat
disturbance", it soon became apparent that the questions arising on habitat
disturbance could only be approached efficiently when a clear, preferably
geographical, classification of the Dutch marine and estuarine waters was
available. Such a classification was already available for terrestrial
systems and several types of fresh waters, but not for saline waters. For
this reason, developing a system to be used for this purpose became the main
occupation of the working group on "cartography of habitats/ecotopes in
Dutch marine and estuarine waters". Partial studies concentrated on
identifying the abiotic factors determining the occurrence of benthos and
fish (and showing how the factors work), as well as the species composition
of these groups. A short literature study led to the conclusion that the
intended classification should be based on ecotopes, rather than habitats.
Criteria to distinguish ecotopes were defined using information from the
above-mentioned partial studies, but the main consideration was for
processes forming and sustaining ecotopes, followed by factors with a
specific relevance to flora and fauna. Next, a hierarchical system of
ecotope characteristics was designed, leading to a list of ecotopes. An
attempt was made to link up with existing classifications for terrestrial
and freshwater systems. No classes for the characteristics are reported
here, since these can vary per ecotope according to the different water
systems under consideration, and even per defined purpose of a given study.
The specially devised GIS application HABIMAP was applied to map(ping) the
Wadden Sea. Results for the Wadden Sea are taken up in the annexes. In
this way, a good foundation has been laid for an elaborate ecotope system
for the Dutch marinecartographies are added to this report as annexes. This
provides a good basis for a completely elaborated ecotope system for the
Dutch marine and estuarine waters.
Rapport in het kort
In het kader van de BEON-speerpunt Habitatverstoring
werd al snel geconstateerd, dat het type vragen dat in dit verband gesteld
kan worden alleen efficient kan worden aangepakt, wanneer men de beschikking
heeft over een heldere, liefst geografische indeling van de zoute wateren
van Nederland. Zo'n indeling, die al wel bestond voor terrestrische
systemen en diverse typen zoete wateren, was niet beschikbaar voor zoute
wateren. Het ontwikkelen van een systeem dat hiervoor gebruikt zou kunnen
worden, werd daarom het hoofddoel van een van de onder deze speerpunt
vallende projecten: Kartering habitats/ecotopen in de Nederlandse zoute
wateren (laatste nummer: IBN 96 H 25). In deelstudies van dit project werd
onderzocht welke (a)biotische factoren het voorkomen van bodemdieren en
vissen in diverse zoute wateren bepaalden, en op welke wijze, en wat de
samenstelling van die fauna's was. Een korte literatuurstudie naar
definities en begrippen leidde tot het besluit, dat de nagestreefde indeling
plaats zou moeten vinden op basis van ecotopen. In een apart deelproject
werden criteria geformuleerd waarmee ecotopen zouden kunnen worden
onderscheiden. Daarbij is onder meer informatie uit de andere deelstudies
gebruikt, maar met name is gekeken naar processen die ecotopen vormen en
instandhouden, naast factoren die relevant zijn voor de flora en fauna.
Vervolgens is een hierarchisch systeem ontworpen van kenmerken van ecotopen,
leidend tot een lijst van ecotopen. Er is daarbij gepoogd aan te sluiten
bij reeds bestaande indelingen voor terrestrische en zoetwater-systemen. Er
worden geen kenmerkklassen gegeven, omdat deze per onderscheiden ecotoop in
verschillende watersystemen, en zelfs per doelstelling van een bepaalde
studie, kunnen verschillen. De speciaal ontwikkelde GIS-applicatie HABIMAP
is toegepast om op basis van dit stelsel van ecotopen een kartering van de
Waddenzee uit te voeren. In twee niet onder BEON vallende projecten van
Rijkswaterstaat zijn vergelijkbare karteringen uitgevoerd voor de
Westerschelde en de Noordzee. De resultaten van deze drie karteringen zijn
als bijlage bij dit rapport gevoegd. Hiermee is een goede basis gelegd voor
een volledig uitgewerkt ecotopenstelsel voor de Nederlandse zoute
wateren