Bij geriatrisch centrum Soenda in Vlaardingen (Argos Zorggroep) ontbijten medewerkers samen met bewoners. Dit maakt deel uit van het Ontbijtproject. De resultaten zijn positief, bewoners eten meer, er is meer rust en structuur. Er is minder ondervoeding en er zijn minder valincidenten.
Het project past in het streven om te zorgen voor een betere gezondheid en meer welbevinden van de bewoners.
Ik wilde met dit project de haast uit de zorg halen
Bij het Ontbijtproject is het ochtendritueel veranderd. "Ik wilde met dit project de haast halen uit de zorg", zo vertelt Eric van der Ende, zorgmanager bij Argos. "Bewoners mogen kiezen of ze liever al gewassen en aangekleed willen ontbijten, of in hun ochtendjas. Of ze samen willen ontbijten of toch liever alleen. Door de bewoners te laten kiezen, hebben de verzorgenden meer tijd om te helpen met wassen en aankleden. Het kan nu namelijk ook na het ontbijt."
"Bewoners ontbijten op bepaalde dagen samen, aan een mooi gedekte tafel met een uitgebreide keuze. We zien het ontbijt als een goed begin van de dag. Dit biedt de bewoners meer structuur, waardoor er meer rust is. Er zijn minder valincidenten. Zien eten doet eten, alle bewoners zitten samen aan één tafel. Er is er minder ondervoeding en minder gewichtsafname bij de bewoners. Door de interactie tussen bewoners en medewerkers zijn bewoners minder passief en minder teruggetrokken".
Aanpak
Binnen Argos Zorggroep is het Ontbijtproject geïntroduceerd om ervoor te zorgen dat ontbijten geen verplichting is maar een feestje. Per doelgroep wordt de entourage aangepast zodat deze uitnodigt tot eten. De aanpak op dagen dat het Ontbijtproject draait is als volgt:
- Het ontbijtproject draait op vaste momenten in de week (een aantal dagen) zodat bewoners een vast ritme hebben.
- Er wordt op deze dagen gezamenlijk ontbeten. Zien eten doet eten, dus iedereen zit aan één tafel.
- De tafel is volledig gedekt. Alles staat op tafel in makkelijke vorm. Er wordt rekening gehouden met de mogelijkheden van ouderen. Zo is een kuipje boter soms lastig te openen, dus wordt er een botervlootje op tafel gezet.
- De tafelschikking wordt nauwkeurig gemaakt. Bewoners krijgen niet zomaar een plek maar er wordt bewust gekeken naar de verschillende eetstijlen (bijvoorbeeld mensen die elkaar kunnen irriteren niet bij elkaar en mensen die gezellig willen kletsen juist wel). Dit verbetert de sfeer.
- Er zijn nieuwe mandjes, borden en servetten aangeschaft die gebruikt worden op de dagen van het Ontbijtproject. Dit geeft extra ambiance. Op de andere dagen gebruiken ze hun ‘normale’ servies en is de tafel minder uitgebreid gedekt.
- Bewoners kunnen in hun ochtendjas ontbijten of al aangekleed zijn. Zo wordt rekening gehouden met wat het best bij een bewoner past.
Het uitgangspunt is dat een goed begin zorgt voor meer structuur op een dag en meer rust. Het voedingspatroon van ouderen is moeilijk te beïnvloeden. Dit is een project van de activiteitenbegeleiders, waardoor alles kan worden afgestemd op de wensen van de groep. De verzorgers richten zicht daardoor puur op de zorg.
Doel
Het doel van het Ontbijtproject is om structuur te brengen en meer rust. Daarmee kan ook onbegrepen gedrag van bewoners worden beïnvloed. Daarnaast is het doel dat bewoners beter gaan eten en drinken, dat er minder valincidenten zijn en dat de medicijninname verbetert. Hierdoor zullen ze een verbeterde kwaliteit van leven ervaren.
Doelgroep
De doelgroep is in eerste instantie de bewoners. Doordat het project bij de activiteitenbegeleiders ligt en de verzorgers zich op de zorg kunnen richten heeft het ook een positief effect op de werknemers. Dit is echter niet de doelgroep waar specifiek op gericht wordt.
Werking
Literatuuronderzoek
Er zijn verschillende omgevingsfactoren van invloed op de voedselinname van mensen met dementie, waaronder het meubilair, de mensen waarmee ze aan tafel zitten en de presentatie van het eten.
- Een huiselijke omgeving draagt bij aan het voorkomen van ondervoeding bij patiënten in ziekenhuizen of bewoners van verpleeg-en verzorgingshuizen (1).
- Een andere manier van opdienen (family-style, buffet-style, restaurant-style) helpt ondervoeding te voorkomen bij patiënten in ziekenhuizen of bewoners van verpleeg-en verzorgingshuizen (1).
- Wanneer mensen met dementie gezamenlijk eten met anderen kan de inname worden verhoogd (2).
Overzicht literatuur
Eigen onderzoek
Er is eigen onderzoek gedaan vanuit het Universitair Netwerk voor de Care sector naar de effecten van het Ontbijtproject. Hiervoor is gebruik gemaakt van Dementia Care Mapping. Daaruit bleken de volgende trends:
- Er was meer interactie tussen bewoners en medewerkers gedurende het ontbijt. Minder bewoners vertoonden passief en teruggetrokken gedrag.
- Ook tijdens de rest van de dag was meer positief gedrag te zien.
- Er werden minder verschijnselen van ondervoeding gezien.
- Het gebruik van psychofarmaca is tijdens het project afgenomen.
- Er werden minder valincidenten waargenomen in de ontbijturen.
- Er is minder afname van lichaamsgewicht.
- Er zijn minder meldingen van incidenten van cliënten.
Bekijk alle resultaten op de projectposter
Nu we door corona meer afstand moeten houden en mensen meer in op hun kamer ontbijten, zien we meer valincidenten in hun eigen kamer.
Eric van den Ende over het omgekeerde effect doordat mensen meer op kamer ontbijten.
Aansluiting met andere doelen Green Deal
Er is op dit moment nog geen synergie met de andere Green Deal doelen. Wel zijn ze bij Argos Zorggroep bewust bezig met voedselverspilling.
Aandachtspunten voor de uitvoering
Randvoorwaarden
- Veranderingen in de zorg moeten gedegen en nuttig zijn en gedragen worden door een team. Daarom is het heel belangrijk om goede informatie te verstrekken over de doelstellingen en te luisteren naar de nadelen die men denkt te ondervinden. Het is goed om te benadrukken dat ze niet méér werk gaan doen, maar dat er een verschuiving van taken plaatsvindt.
- Er moeten een aantal controleurs zijn om het project te begeleiden en de kar te trekken. Anders verwatert het snel.
- Je bent afhankelijk van de ruimte waarin je mensen in een bepaalde ambiance neer kan zetten waardoor er geen verstoringen plaatsvinden.
Succesfactoren
- Multidisciplinaire afstemming maakt het project tot een succes. Dit is lastig in een verpleeghuis vanwege de verschillende belangen van taken. Agenda technisch moet het goed geregeld zijn zodat er betere verspreiding van de maaltijden over een dag is. Daarvoor moeten aanpassingen in het rooster en prioriteit worden gemaakt. Zo kan de fysiotherapeut of kapper pas later beginnen bijvoorbeeld.
- Ambiance wordt gecreëerd door alle voorzieningen. Het moet er leuk uitzien, dus zijn er nieuwe mandjes, borden en servetten aangeschaft speciaal voor dit project. Daardoor worden de zintuigen van bewoners geprikkeld.
Leerpunten
- Het is niet haalbaar om het project 7 dagen achter elkaar uit te voeren werknemers niet de inzet, kracht en energie daarvoor hebben. Het is beter dat er een paar kartrekkers zijn die het op de momenten dat het project draait goed doen, dan dat je het verplicht over zeven dagen uitzet.
Meer informatie
Lees meer op de website van Argos Zorggroep. Vragen zijn te stellen via info@argoszorggroep.nl.
