Aanpak

Zorgerf Buiten-Verblijf is gelegen in een landelijke omgeving. De aanpak bestaat uit het woongedeelte en de buitenomgeving. Daarnaast werken ze met acht algemene uitgangspunten.

Wonen

• Het zorgerf bestaat uit drie hofjes waar steeds 16 mensen wonen. Een hofje heeft een groot woonhuis met twee huiskamers en een grote woonkeuken en daaromheen kleinere huisjes waarin elke bewoner een eigen zit- en slaapkamer heeft.
• De laagbouw zorgt ervoor dat bewoners gemakkelijk naar buiten kunnen en dat ze niet eerst door een groot complex met verschillende verdiepingen of grote gangen heen moeten. Dit geeft de bewoners een groot gevoel van vrijheid.
• Het woonhuis is ingericht met grote ramen waardoor er veel daglicht naar binnen komt en bewoners van alles zien gebeuren, kinderen die spelen, lammetjes die rondlopen of mensen die zwaaien. Dit nodigt hen uit om op pad te gaan.

Omgeving

• De levendige omgeving daagt de bewoners uit. Onderweg is ook van alles te doen en te zien, zoals dieren, moestuinen, planten en bloemen, waardoor het bewoners, bezoekers en (klein)kinderen prikkelt.
• Verschillende aspecten van het dagelijks leven zijn op verschillende plekken van het terrein te doen. Om de openhaard in het hofje aan te steken moeten een aantal bewoners samen met begeleiders op pad om hout te halen. 
• Plastic inzamelen gebeurt aan één kant van het terrein, papier aan de andere kant. Een grote vriezer met brood staat op weer een andere plek, zodat bewoners worden aangemoedigd om meerdere keren per dag op pad te gaan.

Uitgangspunten

De visie van Zorgerf Buiten-Verblijf is: ‘Welzijn en zorg. In die volgorde.’ Ze werken met acht uitgangspunten:

• Ruimte: Het zorgerf beschikt over een veel ruimte en bewoners kunnen zich over het gehele terrein begeven. Ook het woonhuis is ruimtelijk opgezet.
• Regelmaat: De bewoners volgen het ritme van het zorgerf. Zij eten op gezette (niet vaste) tijden.
• Sociale activiteit: Bewoners brengen veel tijd door in de grote, gezamenlijke huiskamer. Ze kunnen veel verschillende activiteiten doen, bijv. wandelingen over het terrein en spelletjes met elkaar.
• Nuttig werk: Actieve bewoners kunnen werken in de woonkeuken, de was opvouwen of andere klusjes doen om zich nuttig te voelen.
• Gezond eten: Groenten worden verbouwd in de moestuinen en zelf geoogst voor maaltijden.
• Beweging en buitenlucht: Elke dag moeten bewoners naar buiten, of het nou stormt, regent, glad of bloedheet is om van hun slaapkamer naar het woonhuis te gaan. Hierdoor zijn zij elke dag in beweging.
• Begeleiding: bewoners en bezoekers vormen met de medewerkers en andere begeleiders een gemeenschap; ze worden liefdevol en met empathie begeleid en doen veel samen.

Doel

Het doel is een liefdevolle plek voor mensen met dementie, waar zij langer fit en vitaal blijven en ze langer mee kunnen blijven doen.

Doelgroep

De verschillende aspecten van het zorgerf richten zich op bewoners, bezoekers, familie en personeel. Op bezoek komen geeft familieleden ontspanning doordat zij kunnen wandelen, buiten zijn en (klein)kinderen kunnen rondrennen. Doordat bewoners langer fit en vitaal blijven is de zorg voor medewerkers minder zwaar (bijvoorbeeld geen tilliften of zware rolstoelen). Ook zijn zij veel buiten en in beweging.

Werking

Literatuuronderzoek

In de aanpak zitten meerdere elementen die volgens het Wat Werkt Dossier Natuur en/of Architectuur werken of waarschijnlijk werken, waaronder: 

• Een groene omgeving (zoals tuin, dakterras, bos) in een verpleeghuis voor mensen met dementie kan de mentale gezondheid van de inwoners bevorderen. Daarbij gaat het om een vermindering van agitatie, een positievere stemming en een verbeterde kwaliteit van leven (1).
• Uitzicht op de natuur heeft een positief effect op gezondheid en welzijn van patiënten* en zorgpersoneel (1, 2).
• Daglicht en helder kunstlicht hebben een positief effect op gezondheid en welzijn van zowel patiënten* als personeel (2).

*Onderzocht in een andere setting dan van het huidige voorbeeld.

Overzicht literatuur

1. Wat Werkt Dossier Natuur
2. Wat Werkt Dossier Archtiectuur

Eigen onderzoek

Fysieke, sociale en organisatorische omgeving zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het Zorgerf sluit aan bij de belevingswereld van de bewoners, door herkenbare spullen uit het verleden. Thuisgevoel en wegwijzing wordt gecreëerd door middel van tuinkabouters, die ook teruggrijpen naar de herinneringen van de bewoners. Er wordt in de tuinen rekening gehouden met zichtlijnen en er wordt gebruik gemaakt van foutloos leren. Dit alles wordt op het Zorgerf heel doordacht in de praktijk gebracht. (Bram de Boer - Academische Werkplaats Ouderenzorg en Universiteit Maastricht)

Uit eigen ervaring blijkt dat mensen op het woonerf een gelukkiger en meer ontspannen leven hebben. Ze slapen beter (minder gebruik slaapmedicatie), zijn vitaler en gezonder. Ze zijn in betere conditie, vallen minder vaak en hoeven minder getild en geholpen worden. Hierdoor wordt het werk voor de verzorgers minder zwaar. Er wordt momenteel gekeken of onderzoek naar de effecten van het woonerf kan worden opgezet.

Aansluiting andere doelen Green Deal

• Al het afval wordt door de bewoners op de zorgboerderij gescheiden.
• Door zonnepanelen op het woonerf wordt de CO2 carbon dioxide (carbon dioxide)-uitstoot verminderd.
• Doordat de gebouwen simpeler en minder complex zijn is minder verwarming of verkoeling van de gebouwen nodig. Hierdoor is de verwachting dat het energiegebruik en dus de CO2 uitstoot lager is.
• Eten wordt zoveel mogelijk op de zorgboerderij zelf verbouwd. Etensresten, groenteschillen, etc. komen ofwel op de composthoop terecht of dienen als voer voor de varkens. Hierdoor is minder voedselverspilling.
• Dieren op de boerderij hebben niet alleen een therapeutisch doel, het vlees dat de bewoners eten komt ook van de dieren die op de zorgboerderij worden verzorgd.

Aandachtspunten uitvoering programma

Randvoorwaarden

• Voor een goede uitvoering is het belangrijk dat de zorg goed op orde is. Dit is een belangrijk aspect omdat de bewoners van de zorgboerderij, mensen met dementie, kwetsbare mensen zijn. Als het medische zorgstuk op orde is komt daarna de rest. Als om 11 uur ’s ochtends op het woonerf iedereen is opgestart, gedoucht, aangekleed en ontbeten heeft begint de dag pas en kunnen de mensen samen groenten uit de tuin gaan halen, koken etc.
• Zorgerf Buiten-Verblijf gaat uit van het idee dat je de bewoners en medewerkers veel ruimte geeft en ze door middel van de faciliteiten die er zijn (dieren, planten, moestuin) inspireert om zelf activiteiten op te pakken. Het geven van een voorbeeld nodigt mensen uit om het ook zelf te gaan doen.
• Het is belangrijk om niet te denken vanuit de gevaren en risico’s. Natuurlijk moeten activiteiten en onderdelen van de zorgboerderij veilig zijn, maar niets wordt direct uitgesloten.
• Medewerkers moeten mee worden genomen in de visie van de organisatie.
• Het is van belang om te beginnen bij de basis en na te gaan voor wie het gebouw bedoeld is. Het gebouw en de omgeving moet aansluiten bij de mensen die het gaan gebruiken, namelijk mensen met dementie. Zij moeten worden uitgedaagd om naar buiten te gaan, te bewegen en in de natuur te zijn.

Meer informatie

• Bekijk het filmpje over Zorgerf Buiten-Verblijf.
• Bekijk de website Buiten-land.nl

Vragen zijn te stellen aan  Yvonne van der Leest (eigenaar) via yvonne@buiten-land.nl.