Aanpak

Pennemes wil het Groene huis van de buurt zijn met een groene omgeving: een buurttuin (beleeftuin) en daktuin die dienen als ontmoetingsplek voor bewoners en buurt.  De buurttuin is verzamelpunt voor groene activiteiten:

• Zoals wandelingen met begeleiding van een natuurgids.
• Onderhouden van een moestuin. Jong en oud samen.
• Aandacht voor wilde dieren zoals bijen en vogels. En huisdieren in de buurttuin. Bijvoorbeeld pluizige dieren zoals konijnen en kippen om te knuffelen.
• Bewoners, vrijwilligers en buurtbewoners onderhouden gezamenlijk de moestuinen.
• Groene dagbestedingsagenda voor bewoners en buurt.
• Ouderen maken vogel- en vlinderkastjes voor vogels en insecten. De gemeente plaatst deze op rotondes samen met vlinderstruiken.
• Daglichtlampen: geel licht ontspant mensen en de planten doen het beter ermee.
• Plaatsen van kerstbomen in de tuinen rondom Pennemes.

Om het binnenklimaat zo gezond mogelijk te maken zijn er binnen veel planten, zowel plantenwanden als planten in potten. Deze planten worden geselecteerd en geplaatst op basis van 

• hun vermogen om de lucht te zuiveren
• de toegevoegde beleving (sommige planten zijn makkelijk te verzorgen door de bewoners met dementie) 
• toegevoegde visuele waarde aan de binnenruimtes (sommige planten zijn weelderiger, grappiger, schattiger of treuriger dan andere planten. Bij de keuze hiervoor worden de bewoners actief betrokken)

Doel en doelgroep

• Verbetering van het welbevinden van  bewoners, personeel en buurtbewoners.
• Bijdrage leveren aan de verduurzaming in de zorg.
• Pennemes fungeert landelijk als de proeftuin op het gebied van productontwikkeling en onderzoek rondom groene innovaties in de ouderenzorg.

Werking

Literatuuronderzoek

In de aanpak zitten meerdere elementen die volgens het Wat Werkt Dossier Natuur werken of waarschijnlijk werken, waaronder: 

• Planten dragen bij aan stressreductie en positieve emoties (1, 2).
• Binnenplanten dragen bij aan een verbetering van de luchtkwaliteit* (1, 2).

Uit overige literatuur blijkt:

• Bewoners en personeel worden actiever door de aantrekkelijke groene omgeving en zomers is er minder hitte stress (2).
• Toename in sociale cohesie door gezamenlijk onderhouden van de buurttuin door bewoners en vrijwilligers (2).
• Dieren verzorgen kan het zelfvertrouwen en de zelfwaarde van patiënten versterken. Daarnaast kunnen dieren veiligheid, comfort en affectie bieden (2).

Overzicht literatuur

1. Wat-werkt-dossier natuur
2. Natuur is gezond Pennemes

Eigen onderzoek

• Geen effect op stress gemeten met cortisol  door inzet knuffelkip (Jolanda Marsen, Masterscriptie).
• Huisdieren (kippen en konijnen) stimuleren lichtelijk beweging bij ouderen en  sociaal contact (Renske van Os, Masterscriptie Radboud University).
• Een groene omgeving stimuleert sociaal contact (Verkleij et al. Groen verbindt).
• Er is geen verschil in effecten van plantenwand op stress, aandacht en werkprestaties bij zorgpersoneel in ouderenzorg (Meuwese, 2016. Masterscriptie University of Amsterdam).
• Het bewust toevoegen van een mix van planten draagt bij aan de fysieke en mentale gezondheid van bewoners, vrijwilligers én medewerkers. (UvL en WUR)

Aansluiting met andere doelen Green Deal

• Een groen dak vergroot de isolatiewaarde waardoor er minder stookkosten zijn en het koeler is in de zomer.
• Grote groene gebieden dragen bij aan de vastlegging van CO₂.

Aandachtspunten uitvoering programma

Succesfactoren

Belangrijk voor het succes van Pennemes als Groenhuis van de buurt is een brede blijvende bestuurlijke ondersteuning voor deze aanpak. Dat heeft er ook toe geleid dat de activiteiten zijn ingebed in de reguliere taken en dienstverlening. Een factor die daarbij helpt is deze activiteiten een structurele bijdrage leveren aan de gezondheid van de bewoners en personeel.

Andere factoren die bijgedragen hebben aan het succes is de deelname aan twee programma’s zoals 'Waardigheid en Trots' van het Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport)) en 'Groen, Grijs en Gelukkig' van het Instituut voor Natuureducatie (IVN Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid (Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid)).

Een bijkomend voordeel van de groene tuin voor de buurt is de toename in het aantal vrijwilligers.  Eerder was er een tekort aan vrijwilligers.

Meer informatie

• Er zijn verschillende blauwdrukken beschikbaar bij wijkzorgcentrum Pennemes die een beschrijving van de activiteiten geven.
• Video over het Pennemes

Neem voor meer informatie contact op met Rutger de Graaf van wijkzorgcentrum Pennemes via r.degraaf@pennemes.nl.