HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus) is een virus dat veel voorkomt. Er bestaan veel verschillende typen van het virus. Deze bestaan uit typen met een hoog risico op kanker en typen met een laag risico. Wanneer je een aanhoudende infectie hebt met een hoog-risicovariant van het virus kan er kanker ontstaan. De typen 16 en 18 zijn de gevaarlijkste. Deze veroorzaken samen ongeveer 70% van alle gevallen van baarmoederhalskanker. Deze typen zijn ook de belangrijkste typen in het veroorzaken van andere vormen van HPV-kanker bij de anus, penis, vagina, schaamlippen en de mond- en keelholte.  HPV-vaccinatie beschermt meisjes en jongens tegen deze 2 gevaarlijke typen virussen. Sommige laag-risicovarianten van HPV veroorzaken genitale wratten.

Hoe kan je HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus) krijgen?

HPV krijg je door seksueel contact met iemand die HPV heeft. Ook door het aanraken van de penis of vagina en door orale seks kun je HPV krijgen. HPV is heel besmettelijk en geeft meestal geen klachten, daarom kan iemand met HPV zonder dat de persoon het weet iemand anders gemakkelijk besmetten. Een condoom beschermt niet volledig. Het virus kan ook overgedragen worden via de huid, handen en mond.

Symptomen van HPV

HPV kan de cellen in je baarmoederhals, geslachtsorganen of mond en keel besmetten. Vaak merk je niets van een besmetting met HPV. Meestal heb je geen klachten als je besmet bent. Bijna altijd ruimt je lichaam de HPV-infectie binnen 2 jaar weer zelf op. In sommige gevallen ruimt het lichaam het virus niet op en kan HPV genitale wratten en (op lange termijn) kanker veroorzaken.

• Genitale wratten. Genitale wratten krijg je vooral door de laag-risicovarianten van HPV. De eerste verschijnselen zijn jeuk en irritatie bij de geslachtsorganen. Soms ontstaat er maar één wratje, soms veel wratten in korte tijd. De kans dat wratten na behandeling terugkomen is groot.
• Kanker. De hoog-risicovarianten van HPV kunnen kanker veroorzaken. De meest voorkomende HPV-kanker is baarmoederhalskanker. Andere vormen zijn kanker in vagina, schaamlippen, anus, aan de penis, in de mond- en keelholte. De klachten kunnen uiteenlopen van een branderig gevoel tot bloedingen, pijn en afwijkingen aan anus, penis, schaamlippen en in de mond- en keelholte.

Hoe kun je kanker krijgen van HPV?

Soms ruimt je lichaam de HPV-infectie niet op en blijft het virus langer in de cellen aanwezig. Het virus kan zorgen voor veranderingen in deze cellen. Deze afwijkende cellen verdwijnen ook vaak vanzelf. Soms kunnen deze zich ontwikkelen tot (voorstadia van) kankercellen. Tussen het moment van besmetting en het ontstaan van kanker zit meestal meer dan 10 tot 15 jaar.

Hoe kun je HPV voorkomen?

Omdat HPV heel besmettelijk is, kun je een infectie moeilijk voorkomen. Meisjes én jongens kunnen besmet raken met HPV. Daarom krijgen jongens en meisjes vanaf 2022 in het jaar dat ze 10 worden gratis vaccinaties aangeboden tegen HPV. De vaccinatie werkt het beste als hij gegeven wordt voordat je in aanraking komt met HPV. In Nederland krijgen meisjes al ruim tien jaar de HPV-vaccinatie aangeboden. Uit langlopend onderzoek blijkt dat de vaccinatie voor ongeveer 95% beschermt tegen langdurige HPV-infecties met de typen 16 en 18. Brits (2021) en Zweeds (2020) onderzoek laten zien dat HPV-vaccinatie tot 87 en 88% bescherming biedt tegen baarmoederhalskanker, afhankelijk van de leeftijd van vaccinatie. De vaccinatie zit in het Rijksvaccinatieprogramma. 

Alle vrouwen tussen de 30 en de 60 jaar worden uitgenodigd om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Dit is een onderzoek waarbij vrouwen een uitstrijkje krijgen. Ook voor gevaccineerde vrouwen is het belangrijk om een uitstrijkje te laten maken als je een oproep krijgt voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Dit is belangrijk omdat het vaccin niet beschermd tegen alle HPV-typen die kanker kunnen veroorzaken. Meer informatie hierover kun je vinden bij het onderwerp bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker.

Hoe vaak komen HPV-infecties voor?

Infecties met HPV komen zeer veel voor. Zo'n 80 tot 90% van de mensen wordt eens in hun leven besmet met HPV. Het aantal kankers door HPV per jaar is de laatste jaren licht gestegen.  In Nederland krijgen naar schatting jaarlijks ruim 1.100 vrouwen en bijna 400 mannen kanker door HPV. Meer informatie vind je op de pagina Feiten en cijfers.