Rapportage van de waterkwaliteit van het basismeetnet in meetjaar 2012
Publicatiedatum: januari 2016, aangepast juli 2016
Meetperiode
Voor het meetjaar 2012 is de waterkwaliteit onderzocht in de periode oktober 2011 tot en met januari 2013. Dit is gerelateerd aan de bemestingspraktijk van 2011. In de Kleiregio, Veenregio en het programma Zand-Winter is bemonsterd in het winterhalfjaar, in de periode oktober 2011 tot april 2012. In de Zandregio en het programma Zomersloten is bemonsterd in de maanden april 2012 tot en met september 2012. De Lössregio werd bemonsterd in de maanden september 2012 tot en met februari 2013.
In trendgrafieken is voor de winterbemonstering 1 januari de referentiedatum, voor de zomerbemonstering geldt 1 juli en meetresultaten afkomstig uit de Lössregio hebben 1 oktober als datum in de trendgrafiek.
Bemonsterde bedrijven
In meetjaar 2012 zijn op 320 bedrijven waterkwaliteitsgegevens verzameld in het Basismeetnet. Dat zijn 26 bedrijven minder dan in 2011.
Om de privacy van de LMMLandelijk Meetnet effecten Mestbeleid-deelnemers te waarborgen, publiceren we de bedrijfslocatie niet.
Databehandeling
De waterkwaliteitsgegevens van meetjaar 2012 zijn volgens bepaalde criteria geaggregeerd naar bedrijfstypegemiddelden en gemiddelden per grondsoortregio. Deze gemiddelden zijn voor nitraat in uitspoelend water getoetst aan de geldende norm van 50 mg nitraat per liter.
Gemiddelde waterkwaliteit per grondsoortregio
|
Kleiregio |
Lössregio |
Veenregio |
Zandregio |
---|---|---|---|---|
Uitspoelend water |
|
|
|
|
Nitraat mg/l |
19 |
73 |
2,3 |
47 |
Fosfor mg/l |
0,26 |
0,01 |
0,47 |
0,12 |
% voldoet aan de norm* |
94 |
44 |
100 |
63 |
Aantal bedrijven |
89 |
43 |
33 |
155 |
Slootwater |
|
|
|
|
Stikstof mg/l winter |
4,3 |
- |
4,4 |
9,6 |
Stikstof mg/l zomer |
2,5 |
- |
2,8 |
4,5 |
Fosfor mg/l winter ** |
0,23 |
- |
0,17 |
0,10 |
Fosfor mg/l zomer ** |
0,72 |
- |
0,38 |
0,16 |
Aantal bedrijven in de winter/zomer |
88/87 |
-/- |
32/32 |
54/50 |
* Percentage bedrijven waar de gemiddelde concentratie voldoet aan de norm/richtlijn voor Nitraat
** Als opgelost P-totaal
Niet bij ieder bedrijf komen sloten voor. Sommige sloten staan droog in de zomer, hierdoor ligt het aantal bemonsterde bedrijven in de winter hoger dan ’s zomers.
Mate waarin de kwaliteit van het uitspoelingswater aan de nitraatnorm voldoet
Percentage bedrijven per grondsoortregio, waarvan de gemiddelde waterkwaliteit in het uitspoelende water voldoet aan de EUEuropean Union -nitraatnorm.
In de Zandregio voldoet de nitraatconcentratie in het uitspoelend water op circa 60% van de bedrijven aan de nitraatnorm van 50 mg/l.
Externe factoren
Het najaar van 2011 en de winter van 2011/2012 waren gemiddeld vrij droog. Oktober 2011 was een droge maand, evenals maart 2012. Eind januari en begin februari was er een strenge vorstperiode. Hierdoor kon tijdens het meetseizoen van de winter uiteindelijk twee maanden niet bemonsterd worden. De bemonstering in de zomerperiode verliep volgens de planning. Het najaar van 2012 was natter dan normaal, waardoor de bemonstering van het lössprogramma werd vertraagd.
Waterkwaliteit 2012 per grondsoort
Kleiregio
Overzichtstabel met de resultaten van bedrijfsvoering en waterkwaliteit in de Kleiregio
Melkvee | Akkerbouw | Overige | |
---|---|---|---|
Uitspoelend water | |||
Nitraat mg/l | 12 | 31 | 11 |
Fosfor mg/l | 0,3 | 0,12 | 0,57 |
Aantal bedrijven | 49 | 32 | 8 |
Slootwater (zomer) | |||
Stikstof mg/l | 2,4 | 2,7 | 2 |
Fosfor mg/l | 0,88 | 0,52 | 0,56 |
Aantal bedrijven | 47 | 32 | 8 |
Slootwater (winter) | |||
Stikstof mg/l | 3,3 | 6,1 | 3,3 |
Fosfor mg/l | 0,27 | 0,16 | 0,21 |
Aantal bedrijven | 48 | 32 | 8 |
Lössregio
Overzichtstabel met de resultaten van bedrijfsvoering en waterkwaliteit in de Lössregio
Melkvee | Akkerbouw | |
---|---|---|
Uitspoelend water | ||
Nitraat mg/l | 45 | 105 |
Fosfor mg/l | 0,01 | 0,01 |
Aantal bedrijven | 21 | 18 |
Veenregio
Overzichtstabel met de resultaten van bedrijfsvoering en waterkwaliteit in de Veenregio
Melkvee | |
---|---|
Uitspoelend water | |
Nitraat mg/l | 2,3 |
Fosfor mg/l | 0,47 |
Aantal bedrijven | 33 |
Slootwater (zomer) | |
Stikstof mg/l | 2,8 |
Fosfor mg/l | 0,38 |
Aantal bedrijven | 32 |
Slootwater (winter) | |
Stikstof mg/l | 4,4 |
Fosfor mg/l | 0,17 |
Aantal bedrijven | 32 |
Zandregio
Overzichtstabel met de resultaten van bedrijfsvoering en waterkwaliteit in de Zandregio
Melkvee | Akkerbouw | Hokdier | Overige | |
---|---|---|---|---|
Uitspoelend water | ||||
Nitraat mg/l | 39 | 70 | 56 | 48 |
Fosfor mg/l | 0,1 | 0,04 | 0,27 | 0,2 |
Aantal bedrijven | 99 | 27 | 17 | 12 |
Slootwater (zomer) | ||||
Stikstof mg/l | 4,2 | 5 | - | - |
Fosfor mg/l | 0,08 | 0,09 | - | - |
Aantal bedrijven | 26 | 17 | 4 | 3 |
Slootwater (winter) | ||||
Stikstof mg/l | 7,2 | 12 | - | - |
Fosfor mg/l | 0,08 | 0,08 | - | - |
Aantal bedrijven | 29 | 17 | 5 | 3 |
Wat is een boxplot?
Nitraat in uitspoelend water
Gegevens van nitraatconcentraties in uitspoelend water
De spreiding in de bedrijfsgemiddelde nitraatconcentratie van het uitspoelend water is het grootst in de Löss- en Zandregio. Gemiddeld voldoet de nitraatconcentratie in de Zandregio met 47 mg/l aan de norm van 50 mg/l. In de Lössregio is de gemiddelde nitraatconcentratie 73 mg/l nog ruim boven dezelfde norm.
Overzichtstabel en grafieken met spreiding van het bedrijfsgemiddelde, per grondsoortregio
Grondsoortregio | Bedrijfstype | Gemiddelde (mg/l) | Mediaan (mg/l) | % bedrijven ≤ norm |
Klei | Akkerbouw | 31 | 30 | 84 |
Melkvee | 12 | 7,3 | 100 | |
Overig | 11 | 3,3 | 100 | |
Gewogen gemiddelde | 19 | 15 | 94 | |
Löss | Akkerbouw | 105 | 100 | 28 |
Melkvee | 45 | 43 | 62 | |
Overig* | - | - | - | |
Gewogen gemiddelde | 73 | 59 | 44 | |
Veen | Melkvee | 2,3 | 0 | 100 |
Zand | Akkerbouw | 70 | 70 | 33 |
Hokdier | 56 | 48 | 53 | |
Melkvee | 39 | 30 | 74 | |
Overig | 48 | 50 | 50 | |
Gewogen gemiddelde | 47 | 41 | 63 |
*In 2012 waren er te weinig overige bedrijven om de data voor dit bedrijfstype weer te geven. Deze bedrijven zijn wel meegenomen in het gewogen gemiddelde.
Op meer dan de helft van de bedrijven in de Lössregio (56%) is de gemiddelde nitraatconcentratie boven de nitraatnorm van 50 mg/l. Dit is hetzelfde percentage als in 2011. In de Zandregio is het aandeel bedrijven waar de waterkwaliteit aan de norm voldoet, toegenomen van 52% in 2011 naar 63% in 2012.
De gemiddelde nitraatconcentratie in de Veenregio is weliswaar lager dan in de Kleiregio, maar de totale hoeveelheid stikstof in het uitspoelingswater is vergelijkbaar met die van de Kleiregio (gegevens totaal stikstof niet vermeld, ga hiervoor naar meetgegevens zelf selecteren). In de Veenregio is een groot deel van de stikstof aanwezig als ammonium en/of organisch gebonden stikstof (achtergronden).
Fosfor in uitspoelend water
Gegevens van fosforconcentraties in uitspoelend water
Spreiding van bedrijfsgemiddelde fosforconcentraties (P-Totaal in mg/l) in het uitspoelend water, per regio, zonder onderscheid naar bedrijfstype.
De laagste concentraties worden aangetroffen in de Lössregio. In deze regio, maar ook in de Zandregio zijn in het overgrote deel van de uitspoelingsmonsters de fosforconcentraties lager dan de gehanteerde detectielimiet (0,06 mg P/l). In de berekening voor het gemiddelde wordt voor deze gevallen een waarde ’nul’ gebruikt. De resulterende bedrijfsgemiddelde waarden worden daarmee iets onderschat. Zie ook de berekeningscriteria 2012.
Voor de Zand- en Lössregio geldt de norm van 0,4 mg/l in het grondwater. In de Löss- en ook de Zandregio voldoet het merendeel van de bedrijven aan deze waarde. Voor de Klei- en Veenregio is de norm 3,0 mg/l. Op een enkel bedrijf in de Kleiregio met bedrijfstype ‘overig’ na, voldoen alle bedrijfsgemiddelden hieraan.
Overzichtstabel en grafieken met spreiding van het bedrijfsgemiddelde, per grondsoortregio
Alle deelnemende bedrijven in de Veenregio voldoen aan de gehanteerde norm van 3,0 mg P/l.
Stikstof in slootwater
Gegevens van stikstofconcentraties in slootwater
Spreiding van bedrijfsgemiddelde opgeloste stikstofconcentraties (mg/l ) in het slootwater in 2012, per regio, zonder onderscheid naar bedrijfstype, in winter- en zomerseizoen.
Regio & bedrijfstype | Winterseizoen | Zomerseizoen | ||
Gemiddelde (mg/l ) | Mediaan (mg/l) | Gemiddelde (mg/l) | Mediaan (mg/l) | |
Klei | ||||
akkerbouw | 6,1 | 6,8 | 2,7 | 2 |
melkvee | 3,3 | 2,6 | 2,4 | 1,9 |
overig | 3,3 | 2,3 | 2 | 1,9 |
gewogen gemiddelde | 4,3 | 3,4 | 2,5 | 1,9 |
Veen | ||||
melkvee | 4,4 | 4 | 2,8 | 2,6 |
Zand | ||||
akkerbouw | 12 | 10 | 5 | 4,1 |
melkvee | 7,2 | 5,2 | 4,2 | 2,4 |
hokdier* | - | - | - | - |
overig* | - | - | - | - |
gewogen gemiddelde | 9,6 | 7,9 | 4,5 | 3,2 |
*In 2012 waren er te weinig overige bedrijven om de data voor dit bedrijfstype weer te geven. Deze bedrijven zijn wel meegenomen in het gewogen gemiddelde.
De stikstofconcentratie in de winter is gemiddeld altijd hoger dan in de zomer. Voor de Lössregio zijn geen gegevens omdat op deze bedrijven praktisch geen sloten voorkomen.
Fosfor in slootwater
Gegevens van fosforconcentraties in slootwater
Regio & bedrijfstype | Winterseizoen | Zomerseizoen | ||
---|---|---|---|---|
Gemiddelde (mg/l) | Mediaan (mg/l) | Gemiddelde (mg/l) | Mediaan (mg/l) | |
Klei | ||||
akkerbouw | 0,16 | 0,06 | 0,52 | 0,34 |
melkvee | 0,27 | 0,2 | 0,88 | 0,71 |
overig | 0,21 | 0,07 | 0,56 | 0,39 |
gewogen gemiddelde | 0,23 | 0,11 | 0,72 | 0,5 |
Veen | ||||
melkvee | 0,17 | 0,12 | 0,38 | 0,25 |
Zand | ||||
akkerbouw | 0,08 | 0,04 | 0,09 | 0,04 |
melkvee | 0,08 | 0,03 | 0,08 | 0,02 |
hokdier* | - | - | - | - |
*In 2012 waren er te weinig overige bedrijven om de data voor dit bedrijfstype weer te geven. Deze bedrijven zijn wel meegenomen in het gewogen gemiddelde.
De gemeten opgelost fosforconcentraties in de zomer zijn in de Klei- en Veenregio vaak meer dan tweemaal zo hoog als in de winter.