Grondwater is het water dat zich tussen de vaste deeltjes in de ondergrond (zand, klei, silt, veen, leem) bevindt. Deze ruimten tussen bodemdeeltjes heten poriën. Wanneer poriën zijn gevuld met water, heet dit grondwater. Het hoogste niveau van het grondwater wordt de grondwaterspiegel genoemd. Boven de grondwaterspiegel komt ook water voor. Op deze diepte zijn echter niet alle poriën gevuld met water, dit water heet bodemvocht. De aanvulling van het grondwater in Nederland wordt voornamelijk bepaald door neerslag en verdamping.
Belang van grondwater
In Nederland is grondwater een belangrijke bron van drinkwater. 60 procent van het drinkwater is afkomstig uit grondwater. Grondwater wordt op natuurlijke wijze gezuiverd in de bodem. De waterkwaliteit verbetert naarmate het zich langer in de bodem bevindt. Hierom wordt grondwater van grote dieptes (tientallen tot honderden meters) opgepompt voor drinkwatergebruik. Bovendien is grondwater van belang voor natuurgebieden en een gezond ecosysteem. Een te lage grondwaterstand of verontreinigd grondwater kan negatieve effecten hebben op natuurgebieden en woongebieden. Een lagere grondwaterstand kan leiden tot problemen als verzuring, inklinken van veengrond en uitdroging van gevoelige plantensoorten.
Langzaam proces
De verplaatsing van grondwater is een langzaam proces. De verticale verplaatsing van een waterdeeltje in de bodem bedraagt ongeveer een meter per jaar. Schoon grondwater voor drinkwatergebruik kan hierdoor van beperkte dieptes opgepompt worden. Verontreinigingen, afkomstig uit landbouw of industrie, verplaatsen zich ook langzaam in het grondwater en worden pas jaren later waargenomen.
Duurzaam beheer
De toestand van het grondwater en trends in het grondwater kunnen worden beïnvloed door zowel natuurlijke processen als menselijke invloeden. Meerdere partijen zoals de drinkwatervoorziening, industrie en landbouw maken gebruik van de beperkte hoeveelheid zoet grondwater in de Nederlandse ondergrond. Grondwater is bovendien belangrijk voor de natuur. Duurzaam beheer van het grondwater is noodzakelijk om deze beperkte voorraad te behouden voor de toekomst. Noodzakelijk voor duurzaam beheer is inzicht in de processen die van invloed zijn op de kwaliteit van grondwater.
Inzicht in kwaliteit en veranderingen grondwater
Er is behoefte aan een landelijk beeld van de grondwaterkwaliteit, bruikbaar voor diverse doeleinden. De variatie in eigenschappen van de Nederlandse ondergrond vereist een dicht netwerk van meetpunten om de grondwaterkwaliteit te beschrijven. Het Landelijk Meetnet Grondwaterkwaliteit is opgezet om de toestand en trends van de grondwaterkwaliteit in Nederland te beschrijven. Structurele monitoring van grondwater geeft informatie over de kwaliteit en inzicht in verontreinigingen in het grondwater. Inzicht in de kwaliteit en veranderingen in het grondwater is belangrijk voor het vormen van beleid omtrent grondwater.
