Wat is mpox?

Mpox is een virusinfectie die oorspronkelijk vooral in West- en Midden-Afrika voorkwam. De ziekte is een zoönose: het kan van dier op mens overgaan. In Afrika brengen vooral knaagdieren, konijnen en apen het virus over op mensen. Mensen kunnen elkaar ook besmetten. 

Er zijn twee hoofdgroepen van het mpox-virus: groep 1 en groep 2. Van de mpox-virussen uit groep 2 worden mensen meestal minder ziek. Ook overlijden er minder mensen aan dan aan mpox-virussen uit groep 1. In 2022 was er een wereldwijde uitbraak met een mpox-variant uit groep 2: 2b. Ook in Nederland was er een uitbraak. Vooral bij mannen die seks hebben met mannen.  

Sinds 2023 zijn er in Midden-Afrika meerdere uitbraken van mpox-virussen uit groep 1. Hierbij is naast de bekende mpox-variant 1a een nieuwe variant van groep 1 gevonden: 1b. Over de eigenschappen van deze nieuwe variant is nog veel onduidelijk. Bijvoorbeeld of deze variant besmettelijker is.

Hoe herken ik mpox? 

Het belangrijkste symptoom van mpox is huiduitslag in de vorm van pokken. Die kunnen eruitzien als rode vlekken, bultjes of blaasjes. Deze pokken kunnen pijn doen. Na het indrogen van de pokken blijven korsten over. Die vallen na 2 tot 3 weken van de huid af. Daarna kunnen er littekens achterblijven. 

Andere klachten bij mpox zijn:  

• koorts 
• hoofdpijn 
• spierpijn 
• gezwollen lymfeklieren  
• rillingen 
• moeheid 

Bij sommige mensen begint mpox met bovenstaande klachten en krijgen zij daarna pokken. Bij anderen is het andersom. De pokken kunnen ook als aften in de mond zitten. Tijdens de uitbraak van mpox in 2022 waren er ook een aantal patiënten met proctitis, een pijnlijke ontsteking van het slijmvlies van de endeldarm (het laatste deel van de darm). Soms is proctitis de enige klacht.  

Hoe krijg ik mpox?

Iedereen kan mpox krijgen en het virus komt voor bij jong en oud. Het virus wordt overgebracht door nauw of intiem contact, zoals knuffelen, zoenen, vrijen en seks met iemand die besmet is. De meeste besmettingen met het mpox-virus van groep 2 zijn tot nu toe gevonden bij mannen die seks hebben met mannen. Mannen die vaak seks hebben met meerdere mannelijke partners lopen het grootste risico. Toch is mpox geen soa seksueel overdraagbare aandoening (seksueel overdraagbare aandoening), omdat het niet alleen door seks wordt overgedragen.  

Bij mpox zijn de blaasjes en de korsten van de blaasjes besmettelijk. Het virus kan binnendringen via de slijmvliezen en kleine wondjes/scheurtjes in de huid. Heel soms wordt het virus overgebracht via besmet materiaal (bijvoorbeeld beddengoed of handdoeken). Mogelijk kan het virus zich ook verspreiden via druppels uit de mond-keelholte tijdens praten en ademen, als mensen heel dicht bij elkaar zijn. De kans op deze manier van verspreiden lijkt op dit moment klein.  

Sommige mensen hebben griepachtige klachten of uitslag voordat de pokken verschijnen. Ook dan kan iemand al besmettelijk zijn. De pokken kunnen ook op minder zichtbare plekken zitten, zoals in de mond (aften) of in de endeldarm. Sommige mensen hebben maar 1 pok.  

Een pok van dichtbij

Hoe voorkom ik mpox? 

U kunt de kans op mpox verkleinen door geen intiem of huid-op-huid contact te hebben met mensen met mpox. In regio’s waar mpox-uitbraken zijn, is het belangrijk om alert te zijn en intiem en huid-op-huid contact te vermijden. Hoe minder seks- en knuffelcontacten, hoe kleiner de kans op besmetting.  

Door klachten die passen bij mpox op tijd te herkennen, kunt u voorkomen dat het virus zich verder verspreidt. Als u denkt dat u of uw partner besmet is, is het belangrijk om geen intiem contact of seks te hebben. Ook niet met een condoom. Als u of uw partner mpox heeft gehad, is het advies om na het verdwijnen van de korstjes nog 12 weken lang een condoom te gebruiken bij de seks.   

Wat moet ik doen als ik mpox heb? 

Bel in 1 van de volgende gevallen de huisarts of de GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst): 

• U heeft 1 of meer blaasje(s) op uw lichaam, vooral rond de anus, penis, vagina of in het gezicht, én u heeft huid-op-huid contact gehad met iemand met mpox.  
• U heeft 1 of meer blaasje(s) op uw lichaam, vooral rond de anus, penis, vagina of in het gezicht, én u bent in een gebied op het Afrikaanse continent geweest waar veel mpox is (zoals Democratische Republiek Congo en omringende landen).  
• U heeft de afgelopen 3 weken (seksueel) contact gehad met iemand met mpox. 

Mogelijk test de huisarts of GGD u op mpox. Als u positief test op mpox, start de GGD een bron- en contactonderzoek. Bij dit onderzoek probeert de GGD erachter te komen van wie u mpox heeft gekregen en wie in uw omgeving risico heeft gelopen om de ziekte ook te krijgen. Hierbij is er een verschil tussen laag-, midden- en hoogrisico-contactpersonen. In overleg met de GGD kunnen hoogrisico-contactpersonen worden gevaccineerd. 

Als u positief test, blijft u in isolatie en volgt u de  leefregels. U mag geen lichamelijk contact hebben met anderen tot alle klachten over zijn. Dit betekent: totdat alle korsten van de blaasjes van de huid zijn afgevallen en er weer nieuwe huid te zien is. Want ook de korsten kunnen het virus overdragen. Het duurt vaak 2 tot 3 weken totdat de korsten weg zijn. Als u (ook) een ontsteking van het slijmvlies van de endeldarm (proctitis) heeft, moeten alle klachten die hierbij passen (zoals anale pijn) voorbij zijn. 

Is mpox te behandelen?  

In de meeste gevallen gaat mpox binnen een paar weken vanzelf weer over. Soms adviseert een arts antivirale middelen.  

Hoe vaak komt mpox voor in Nederland? 

In 2022 werd mpox uit groep 2 vastgesteld bij mensen in Europa die geen directe link hadden met de gebieden in Afrika waar de ziekte al langer voorkwam. De ziekte verspreidde zich door Europa, Noord-Amerika en andere nieuwe gebieden. Ook in Nederland kregen mensen de ziekte. Na een piek in de zomer van 2022 nam het aantal meldingen in het najaar van 2022 sterk af. Op dit moment worden er nog af en toe gevallen vastgesteld. 

Sinds september 2023 zijn er uitbraken met een nieuwe virusvariant binnen groep 1, 1b, in de Democratische Republiek Congo (DRC) en omliggende landen.  

Het RIVM volgt het aantal meldingen van mpox goed en meldt de actuele situatie op de website.