Industrieën en veehouderijen gebruiken luchtwasinstallaties om ongewenste gassen of geuren, chemische of organische stoffen, te verwijderen uit lucht of gas. Er zijn natte lucht- en gaswassers waarin – afhankelijk van temperatuur en zuurgraad – groei van legionella niet is uit te sluiten. Als waternevel het systeem kan verlaten, is het mogelijk dat legionella zich naar de omgeving verspreidt. Mensen die legionella binnenkrijgen door inademing kunnen een ernstige vorm van longontsteking ontwikkelen.
Het RIVM heeft mogelijke verspreiding van legionella door natte lucht- en gaswassers bestudeerd door middel van literatuuronderzoek en interviews met deskundigen en fabrikanten/leveranciers. Aanleiding zijn vragen van GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)-en en milieudiensten over gezondheidsrisico’s voor omwonenden. Met natte lucht en gaswassers worden ongewenste componenten in de lucht verwijderd door de lucht in contact te brengen met verneveld water. Ook worden hiervoor in sommige type wassers chemicaliën of bacteriën aan het waswater toegevoegd. Het waswater wordt vaak opgevangen en hergebruikt.
Legionella kan groeien in het waswater als dat een neutrale zuurgraad heeft en een (tijdelijke) temperatuur tussen de 20 en 50 graden Celsius. Stofwassers, biowassers en biofilters hebben een dergelijke zuurgraad. De temperatuur kan onbedoeld stijgen als de luchtwassers bijvoorbeeld worden opgewarmd door apparaten in de directe omgeving of door een buitentemperatuur van meer dan 20 graden Celsius. Bij zure luchtwassers met een zuurgraad onder de 4 is legionellagroei niet waarschijnlijk.
Van de
ongeveer 1.500 luchtwasinstallaties in de veehouderij bestaat circa
90 procent uit zure wassers met een zuurgraad van 4 of lager.
Aangezien legionella niet gedijt in deze “zure omgeving”, is het
niet waarschijnlijk dat legionella daarin groeit. De overige 10
procent zijn voornamelijk luchtwassers die gebruik maken van
bacteriën om de ongewenste componenten te verwijderen (biowassers).
In deze wassers is groei van legionella niet uit te sluiten als de
temperatuur van het waswater hoger dan 20 graden Celsius wordt.
In de industrie wordt ook gebruikt gemaakt van biowassers en
stofwassers, waarbij legionellagroei en -verspreiding niet uit te
sluiten is. Door gebrek aan gegevens over het aantal en typen
luchtwasinstallaties bij de diverse industrieën, kon niet worden
vastgesteld bij hoeveel industriële luchtwassers dit het geval is.
Om na te gaan of luchtwassers inderdaad een risico vormen voor
omwonenden door verspreiding van legionella, adviseert het
RIVM om een onderzoek uit te voeren óf en hoe vaak
legionella in luchtwassers aanwezig is. Het RIVM
adviseert bovendien om bij stofwassers en biowassers te voorkomen
dat het waswater opwarmt. Ook is het van belang zo veel mogelijk te
voorkomen dat waternevel naar de omgeving wordt
verspreid.