Het RIVM heeft met partnerorganisaties uit Engeland, Duitsland en België een methode ontwikkeld voor de risicobeoordeling van gene drives in laboratoria. Een gene drive is een genetische eigenschap die nagenoeg aan alle nakomelingen kan worden doorgegeven. Deze eigenschappen kunnen door genetische modificatie in laboratoria worden gemaakt. Internationale samenwerking bij de beoordeling van risico’s is belangrijk omdat grensoverschrijdende problemen kunnen ontstaan als een organisme met een gene drive uit een laboratorium ontsnapt.
De belangrijkste zorg bij het maken van gene drives door genetische modificatie is dat een hele populatie relatief snel en blijvend genetisch kan worden aangepast. Deze aanpassing is in principe onomkeerbaar. Daarom moet heel goed worden uitgezocht welke maatregelen nodig zijn om een onbedoelde ontsnapping van een organisme met een gene drive uit het laboratorium te voorkomen.
Het RIVM signaleerde in 2015 dat mogelijk schadelijke effecten van organismen met een gene drive op mens en milieu niet of onvoldoende beoordeeld kunnen worden met de tot dan toe gebruikte methode van risicobeoordeling voor ingeperkt gebruik. Uit vervolgonderzoek blijkt dat de methode wel aanknopingspunten biedt voor een goede risicobeoordeling, en die zijn nu uitgewerkt.
Vergunning is altijd nodig
Met de wetswijziging van de Regeling ggo (genetisch gemodificeerde organismen) in juli 2016 heeft het ministerie van IenW (Infrastructuur en Waterstaat) bepaald dat voor alle toepassingen met gene drives een vergunning moet worden aangevraagd. Met de in dit rapport uitgewerkte methode van risicobeoordeling is het mogelijk om de risico’s van een gene drive adequaat te bepalen en kan toestemming gegeven worden wanneer de risico’s voor mens en milieu verwaarloosbaar zijn.
De nieuwe methode is gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Applied Biosafety. De vertaalslag naar de Nederlandse wet- en regelgeving staat in een RIVM-rapport. Voor onderzoekers die deze werkzaamheden willen uitvoeren is aanvullende informatie te vinden op de website GGO vergunningverlening.