Inleiding en motivatie

Bezuinigingen in de gezondheidszorg zijn een realiteit en kunnen samenhangen met verlies van gezondheid. De vraag is of gezondheidsverliezen gecompenseerd kunnen worden door maatschappelijke of individuele besparingen (minder zorguitgaven). Veel kennis over de waarde van gezondheid is verzameld in de context van de individuele en maatschappelijke bereidheid tot betalen voor gezondheidswinst, dus wat we over hebben voor extra gezondheid. We weten veel minder over de bereidheid van de samenleving om gezondheid of aanspraken op zorg op te geven in ruil voor besparingen op zorg. Voor een duurzame inrichting van het zorgstelsel moeten soms ook aanspraken op zorg verminderd worden. In dat kader is het belangrijk om vast te stellen in hoeverre gezondheidsverliezen door de maatschappij geaccepteerd worden, waarbij maatschappij breed moet worden opgevat (patiënten, gezondheidswerkers, burgers en beleidsmakers). Met kennis over de acceptatie van gezondheidsverliezen en verminderde zorgaanspraken kunnen beleidsmakers kiezen voor veranderingen in de gezondheidszorg die het minste weerstand opleveren bij betrokken partijen.

Doel(en) en onderzoeksvragen

Dit project heeft als doel een systematische beschrijving te geven van de voorkeuren van de samenleving ten aanzien van gezondheidsverliezen die kunnen samenhangen met veranderingen in de zorg. De volgende onderzoeksvragen komen aan de orde:
a) Wat is de impliciete waarde van gezondheidsverliezen / niet gerealiseerde gezondheidswinst (verloren QALY quality-adjusted life years (quality-adjusted life years)’s), zoals blijkend uit beleidsbeslissingen en/of vergoedingsbeslissingen die in de afgelopen jaren zijn genomen?
b) Wat is het verschil in Willingness to Accept en Willigness to Pay ratio’s en denken verschillende betrokken partijen hier anders over?
c) Wanneer bezuinigingen nodig zijn, welke interventies (groepen van interventies, velden binnen de gezondheidszorg) zijn dan het meest acceptabel voor betrokken partijen en denken verschillende belanghebbende groepen hier hetzelfde over?
d) Hoeveel gezondheidsverliezen zijn we bereid te accepteren om  op uitgaven in de gezondheidszorg te besparen?

Aanpak en methoden

Binnen het voorgestelde onderzoeksproject zullen verschillende methoden worden gebruikt om de onderzoeksvragen te beantwoorden, zoals literatuuronderzoek, het bestuderen van recente beleidsbeslissingen om de impliciete waarde van de QALY te bepalen en empirisch onderzoek om de preferenties van verschillende groepen te meten. Voor het empirisch onderzoek gebruiken we methoden zoals discrete keuze experimenten, Q-methodologie en de budget methode. Dataverzameling vindt o.a. plaats via internet panels.

Verwachte resultaten

Dit project zal bijdragen aan het nog meer zichtbaar maken van het RIVM als internationaal centrum met kennis op het gebied van gezondheidseconomie. Dit project levert naast theoretische kennis over de waardering van gezondheidsverliezen ook strategieën op om te besparen op zorg, waarbij de besparingen acceptabel zijn voor alle of tenminste de meeste belanghebbenden. Kennis over voorkeuren van de verschillende belanghebbenden kan ook een leidraad zijn voor communicatiestrategieën om de noodzaak van verschillende veranderingen in de gezondheidszorg uit te leggen. Uitkomsten van het project kunnen ook gebruikt worden om gezondheidsverliezen in het kader van maatschappelijke kosten baten analyses (MKBA maatschappelijke kosten-batenanalyse (maatschappelijke kosten-batenanalyse)) te waarderen, speciaal voor beleidsmaatregelen die leiden tot ongewenste gezondheidseffecten.

Geplande producten

Het project zal resulteren in tenminste zes wetenschappelijke artikelen en een proefschrift. De resultaten zullen gepresenteerd worden op nationale en internationale conferenties. In het laatste jaar zullen de resultaten worden verspreid onder - en bediscussieerd met - andere wetenschappers en met beleidsmakers van het ministerie van Volksgezondheid en het Zorginstituut Nederland.