Aanleiding en motivatie

Maatschappelijke kosten-batenanalyses (MKBA maatschappelijke kosten-batenanalyse (maatschappelijke kosten-batenanalyse)'s) wordt steeds belangrijker voor beleidsonder-steuning, maar de MKBA-expertise op het gebied van gezondheidsbeleid ontbreekt bij het RIVM. Om een objectieve en betrouwbare adviseur voor de overheid en stakeholders te blijven is deze expertise vereist. Om een dergelijke expertise op te bouwen wordt binnen ToxoSCAN een MKBA uitgevoerd binnen een typisch werkveld van het RIVM en wordt de verworven expertise actief uitgedragen. Preventie van de ziektelast, veroorzaak door de zoönotische parasiet Toxoplasma gondii, is hiervoor een uitstekende kandidaat, omdat de ziektelast aanzienlijk is en omdat beleidsinterventies stakeholders buiten de traditionele gezondheidszorg raken. T. gondii veroorzaakt de grootste ziektelast onder voedselgerelateerde pathogenen (3.500 van 14.500 DALY Disability Adjusted Life Year (Disability Adjusted Life Year)'s per jaar, waarvan ⅔ deel bij zwangere vrouwen) en staat op de derde plaats voor ziektegerelateerde kosten met 55 M€ per jaar. Preventieve maatregelen kunnen worden gericht op verschillende delen van de transmissieketen: bij de bron (katten), bij blootstelling aan besmette producten (bijvoorbeeld varkens- en rundvlees) en eindgastheer (screening en behandeling van geïnfecteerde individuen). Bovendien dragen verschillende sectoren in de samenleving de kosten en baten van de interventies (zoals kattenvaccinatie door eigenaren om zwangere vrouwen te beschermen).

Doel(en)

Het doel is om RIVM-expertise te ontwikkelen om MKBA's uit te voeren volgens de nieuwe Nederlandse MKBA-richtlijn van 2013 op het gebied van preventie van ziekte en gezondheidszorg. Specifieke doelstellingen zijn:
1) om een MKBA uit te voeren met behulp van de nieuwe richtlijn,
2) een RIVM-kennisbasis over MKBA's te ontwikkelen binnen het terrein van de openbare gezondheidszorg en preventie,
3) een beter inzicht te krijgen in de overeenkomsten en verschillen tussen MKBA's en kosten-batenanalyses (KBA) vanuit een maatschappelijk perspectief,
4) het opbouwen van een netwerk van onderzoekers die betrokken zijn bij MKBA's,
5) ontwikkeling van criteria om te bepalen wanneer een MKBA te doen in plaats van een KBA/kosten-utiliteits-analyse (KUA), en
6) om verschillende interventiemaatregelen te rangschikken op basis van de MKBA voor het verminderen van de toxoplasmose ziektelast.

Strategische en innovatieve aspecten

Het RIVM heeft ruime ervaring met KBA’s en KUA’s en wordt wereldwijd beschouwd als een waardevolle en betrouwbare partner. Om deze positie in de komende jaren te verzekeren en te versterken, is de expertise voor het uitvoeren van MKBA's nodig. Innovatieve aspecten betreffen de juiste economische evaluaties vanuit een maatschappelijk perspectief van preventieve maatregelen op het gebied van zoönosen. Bovendien is een kwantitatieve evaluatie van het effect van interventies voor specifiek T. gondii niet eerder gedaan, laat staan economische evaluaties. Ten slotte zal in de MKBA specifieke aandacht worden besteed aan onzekerheidsanalyse, hetgeen goed is ontwikkeld in KBA's, maar vaak minder aandacht krijgt in de MKBA.

Geplande resultaten en producten en/of vaardigheden en eindtermen voor expertise

Dit project zorgt voor de expertise bij het RIVM om MKBA's uit te voeren voor ziektepreventie en gezondheidszorg. Verder wordt gepoogd om beleidsadvies te geven over aantrekkelijke interventiemaatregelen voor toxoplasmose preventie in Nederland. Geplande producten omvatten drie wetenschappelijke artikelen over de ontwikkelde aanpak en verkregen resultaten. De expertiseopbouw omvat tevens het opbouwen van netwerken door presentaties op wetenschappelijke congressen, door kennis te verspreiden in RIVM lunchvergaderingen, en door middel van een hands-on technische workshop om belanghebbenden te trainen in het uitvoeren van MKBA's.

Beoogd vervolg

De expertise om MKBA uit te voeren is nuttig voor toekomstige opdrachten binnen het RIVM, inclusief die voor andere zoönotische pathogenen. Dit project zou kunnen leiden tot een opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid om de officiële richtlijnen te ontwikkelen voor het uitvoeren van MKBA's op het gebied van ziektepreventie en gezondheidszorg. Verdere haalbaarheidsstudies naar de meest kansrijke maatregelen om T. gondii te voorkomen worden voorzien.