Inleiding en motivatie (inclusief maatschappelijk belang en innovatieve en strategische aspecten)

Overheidsorganisaties verstrekken meestal alleen informatie over de beste optie om een bepaald risico te voorkomen of te beperken, zoals stoppen met roken of volledige vaccinatie. Veel burgers volgen dit advies echter niet op en doen niets, wat de slechtste optie is. Ze kunnen ook op zoek gaan naar alternatieve adviezen voor de één na beste oplossing, zoals het gebruik van elektronische sigaretten of gedeeltelijke vaccinatie. Informatieverstrekking over deze op een na beste optie is momenteel niet op feiten gebaseerd en wordt vaak uitgevoerd door belanghebbenden. Opnemen van de op een na beste optie in communicatiestrategieën kan de volksgezondheid en geïnformeerde besluitvorming verbeteren, maar het kan mogelijk ook leiden tot averechtse effecten (bijvoorbeeld dat minder burgers kiezen voor de beste optie).

Doel(en) en onderzoeksvragen

Het project zal beoordelen wat de effecten zijn als de op een na beste optie wordt toegevoegd aan risicocommunicatie, door twee gevallen te bestuderen: stoppen met roken versus e-sigaret gebruiken en volledige versus gedeeltelijke vaccinatie. We zullen:

1. De determinanten identificeren van keuzes met betrekking tot de beste, de op een na beste en de slechtste optie, evenals factoren die contraproductieve effecten kunnen voorkomen.
2. De effecten bepalen van risicocommunicatie over de beste en de op een na beste optie op de voornemens van burgers (primaire uitkomsten) en hun kennis, attitudes, zelf-effectiviteit en geïnformeerde besluitvorming (secundaire uitkomsten);
3. Een Risico Preventie Keuze Hulp (RPKH) ontwikkelen en testen die gebruikt kan worden door het RIVM voor risicocommunicatie, waarin ook de op een na beste opties opgenomen zijn.

Aanpak en methoden

Fase 1:

In de eerste fase worden de percepties van de doelgroep en gezondheidscommunicatie-experts geanalyseerd, met behulp van kwalitatief en kwantitatief onderzoek. Via cross-sectionele studies worden specifieke relevante groepen vergeleken (bijvoorbeeld rokers met niet-rokers; vaccinatoren met gedeeltelijke /non-vaccinatoren) en wordt informatie van deskundigen verkregen; een literatuurstudie is een integraal onderdeel van deze fase. We zullen nagaan hoe de besluitvorming plaatsvindt, welke factoren een rol spelen met betrekking tot beslissingen voor de beste en op een na beste en slechtste optie, wat het belang van de communicatiebron is en hoe risico-informatie moet worden verstrekt. De uitkomsten leveren een kader voor fase 2 op.

Fase 2:

Deze fase zal zich richten op de ontwikkeling en het testen van een RPKH die kan worden gebruikt als methode om informatie over de beste en de op een na beste opties te verstrekken en om geïnformeerde besluitvorming, individuele weerbaarheid en de volksgezondheid te optimaliseren. Fase 1 resultaten zullen worden vertaald in een RPKH die zal worden toegepast om informatie te bieden over roken versus e-sigaret gebruik en volledige versus gedeeltelijke vaccinatie. De effecten van deze twee condities zullen worden vergeleken bij twee dwarsdoorsneden van de Nederlandse bevolking, via een gerandomiseerd internet veldonderzoek met controlegroep (Factor Strategie: beste versus beste en op een na beste; Factor Informatie: generiek versus persoonlijk) met een nameting na 3 maanden.

Verwachte resultaten

De resultaten zullen inzicht bieden in besluitvormingsprocessen met betrekking tot risicopreventie waarin een op een na beste optie is inbegrepen. Daarnaast zullen zij uitwijzen of de op een na beste opties leiden tot betere besluitvorming in het publiek en daarmee indirect waarschijnlijk ook een betere volksgezondheid. Als dit het geval is, dan zal voor implementatiedoeleinden ook de meest effectieve op een na beste risico communicatiestrategie verstrekt worden. Het project zal bijdragen aan een kennisbasis en netwerk voor het RIVM op het gebied van risicocommunicatie.

Geplande producten

Wetenschappelijke publicaties (5), proefschrift, (brief)rapporten (2), presentaties op internationale conferenties (2), een RPKH die ook voor andere onderwerpen gebruikt kan worden.