Processierups | In opdracht van ministerie van LNV

5 maart 2021

Gebundelde kracht

De lente nadert. Een nieuw seizoen van de eikenprocessierups staat voor de deur. Het Kennisplatform Processierups bundelt in 2021 de krachten. Samen met het Kenniscentrum Eikenprocessierups en de provincies Brabant, Overijssel, Gelderland en Limburg zet het platform zich in om kennis over alle aspecten van de Thaumetopoea processionea Linnaeus (zoals de rups officieel heet) te verspreiden. In deze nieuwsbrief leest u over alle actuele ontwikkelingen rond de rups. De frequentie varieert en volgt de processierups tijdens al zijn ontwikkelingsstadia, van ei tot ei.

In deze nieuwsbrief meer over de aanpak van de provincie Brabant. We besteden aandacht aan het juridisch kader, dat eind 2020 gereed kwam. En we vertellen over de nieuwe Leidraad eikenprocessierups die dit jaar beschikbaar komt. Tips? Suggesties? Nieuws? Mail ons! De contactgegevens staan onderaan deze nieuwsbrief.

Nieuwe leidraad in de maak

Het komende jaar verschijnt een volledig nieuwe nieuwe versie van de leidraad Eikenprocessierups. Daarvoor bundelen het Topsectorenoverleg (TSO), Kenniscentrum Eikenprocessierups en het Kennisplatform processierups hun krachten. Ook deskundigen uit provincies, gemeenten, gezondheidszorg, wetenschap en NGO's leveren een bijdrage. De vernieuwing van de leidraad wordt gecoördineerd door Joop Spijker (WUR). Het is de bedoeling dat de leidraad nog dit jaar volledig is aangepast.

Beslisboom

De vorige herziening van de leidraad stamt uit 2019. Is de ‘oude’ leidraad dan alweer achterhaald? Joop Spijker: 'In 2019 was er behoefte aan een snelle update met de toen beschikbare kennis. De versie van destijds was verouderd en incompleet. We hadden toen geen tijd om de opzet en de beslisboom, het eigenlijke hart van de leidraad, te vernieuwen. Dat gaan we nu dus doen, met hetzelfde doel: adequate informatie van professionele beheerders van eiken over de beheersing van de eikenprocessierups.'

Ten opzichte van de vorige versie bevat de nieuwe leidraad een meer uitgewerkte beslisboom. Die helpt beheerders en beleidsmedewerkers bij het maken van beleidskeuzen hoe ze de eikenprocessierups tegemoet treden. Ecologische methoden en technieken, zoals ander maaibeleid en het stimuleren van biologische diversiteit, spelen daarin een steeds grotere rol.

Geen leesboek, maar praktisch hulpmiddel

Nieuw is ook de nadruk op de opzet van de leidraad als praktisch instrument. De leidraad wil inhoudelijk zo actueel en volledig mogelijk zijn. Maar het overzicht is géén leesboek. Gebruikers moeten snel de informatie kunnen vinden die ze nodig hebben. Dat geldt ook voor de 22 informatiebladen over beheersing die het kennisplatform processierups in 2020 produceerde. De informatie daaruit wordt betrokken bij het actualiseren van de leidraad.

In komende nieuwsbrieven besteden we regelmatig aandacht aan nieuwe onderdelen van de leidraad. En zolang de nieuwe versie nog in de maak is, geeft de leidraad uit 2019 nog steeds een prima overzicht over alle aspecten van ‘de rups’. Wordt vervolgd!

De Brabantse Aanpak

In de afgelopen jaren bleek het lastig met preventief en curatief bestrijden de plaagdruk van de eikenprocessierups in de provincie Noord-Brabant te verminderen. Omdat de eikenprocessierups zich ook nog eens wist aan te passen aan de bestrijdingsmethodes, is Brabant in 2017 van koers veranderd. Kern daarvan is de Brabantse natuur- en ecosystemen in balans te brengen, waarbij de natuur zelfregulerend is en zelf de last van een plaag, zoals de eikenprocessierups, vermindert.

Geleidelijk afbouwen

Natuur met een brede biodiversiteit is de basis. Dat betekent dat het gebruik van bestrijdingsmiddelen niet past in de algemene strategie in Brabant waarin mens, natuur en milieu in balans zijn. Het is de bedoeling het gebruik van bestrijdingsmiddelen geleidelijk af te bouwen en de natuurlijke vijanden meer te stimuleren. Deze lange termijnstrategie wordt dit voorjaar aan Gedeputeerde Staten voorgelegd. In de aanloop naar die transitiefase wordt de leefomgeving van die vijanden in bermen langs provinciale wegen zo ingericht dat er voldoende flora en fauna aanwezig is.

In het Beheerplan Eikenprocessierups zijn afspraken gemaakt met de onderhoudsaannemer. Daarin is aandacht voor zaken als gefaseerd maaien: maaien in diverse stroken om zo de groei van flora en fauna niet te onderbreken, maar juist te stimuleren. Elk jaar wordt die aanpak geëvalueerd en verder geoptimaliseerd. Zo moeten de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups in de bermen langs provinciale wegen, waar in totaal circa 30.000 eikenbomen staan, gestimuleerd worden en hun gang kunnen gaan om langs natuurlijke weg de eikenprocessierupsen aan te pakken.

Kennis delen

Vanuit haar coördinerende en verbindende rol zorgt de provincie Noord-Brabant ook voor het delen van kennis en informatie richting gemeenten en terreinbeheerders. Zo worden zij meegenomen in de ontwikkelingen rond pilotprojecten als het Europese ‘LIFE+’ (aantrekken mezen met mezenkastjes, aangepast bermbeheer en kweken en uitzetten van poppenrover) en Extra Florale Nectaria (bermbeheer, inrichting met specifieke beplanting op diverse manieren en locaties). Maar ook over innovatieve projecten als de ontwikkeling van een dataplatform met voorspellingsmogelijkheden over de plaagdruk van de eikenprocessierups of een mogelijk te ontwikkelen risicokaart waarop risicovolle locaties zijn aangegeven. En richting de Brabanders wordt niet alleen actuele informatie gedeeld, maar ook handelingsperspectief geboden om gezondheidsklachten zoveel mogelijk voor te zijn. Dat draagt bij aan het accepteren van en leren omgaan met de eikenprocessierups.

De overstap van bestrijden naar beheersen is ingezet. Het is de bedoeling in een Meerjaren Uitvoerings Programma (MUP) uit te stippelen welke projecten en acties de komende jaren moeten worden uitgevoerd. Samen met gemeenten, terreinbeheerders en alle ruim 2,5 miljoen Brabanders moet zo een bijdrage worden geleverd aan een betere balans van de Brabantse natuur en ecosystemen.

De Juridische kant van de rups

Wat kun je doen als bermtoerist met jeuk? En wat zijn de rechten en plichten van beheerders van kampeerterreinen? De antwoorden op deze en andere vragen staan nu overzichtelijk in één document.

Eind vorig jaar verscheen het Juridische Kader inzake de processierups. Senior boomjurist mr. Bas Visser bespreekt daarin de wet- en regelgeving rond aansprakelijkheid en schade door de eikenprocessierups. Handig, voor wie te maken krijgt met procedures of claims.

Het juridische kader is gratis te downloaden van de website van het Kennisplatform.

Meld u aan en blijf op de hoogte

Vanaf seizoen 2021 publiceert het Kennisplatform regelmatig nieuwsbrieven met informatie over de eikenprocessierups. We volgen de cyclus van de rup: hoe meer nieuws er is, hoe vaker de nieuwsbrief verschijnt. Meld u aan als abonnee en u bent altijd op de hoogte.

Deze nieuwsbrief werd gemaakt in samenwerking met de provincies Noord-Brabant en Overijssel.