Het is wereldwijd voor het eerst dat er zo’n uitgebreid onderzoek is gedaan naar de mogelijke effecten van ultrafijn stof op de gezondheid. Het programma bestond uit drie deelonderzoeken waarin uitgezocht is wat de concentraties zijn van ultrafijn stof van vliegtuigen rondom Schiphol, of er acute effecten op de gezondheid optreden bij hogere concentraties ultrafijn stof en of langdurige blootstelling aan ultrafijn stof kan leiden tot nadelige gezondheidseffecten.

• Meten & rekenen

Met het eerste onderzoek ‘meten en berekenen’ hebben we de hoeveelheid ultrafijn stof in de omgeving van Schiphol in kaart gebracht. Dit geeft informatie over de mate waarop mensen blootgesteld worden aan ultrafijnstof in de omgeving van Schiphol. Deze informatie is gebruikt in de derde studie naar langetermijneffecten. 

• Studie onder basisschoolkinderen (acute effecten)
• Studie onder volwassenen (acute effecten)

Met het tweede onderzoek ‘acute effecten’ wilden we meer te weten komen over of het ultrafijn stof direct effect op de gezondheid kan veroorzaken. Ook hebben we in deze studie de effecten vergeleken van ultrafijn stof van luchtvaart met die van ultrafijn stof afkomstig van andere bronnen (met name wegverkeer). De studies geven een samenhangend beeld dat kortdurende hoge blootstelling aan ultrafijn stof kan leiden tot effecten op de luchtwegen. Bij volwassenen zijn er bovendien aanwijzingen gevonden voor effecten op het hart- en vaatstelsel. Verder lijken de gezondheidseffecten van ultrafijn stof van vliegverkeer niet wezenlijk anders dan die van wegverkeer.

• Studie naar effecten op de lange termijn

Met het derde onderzoek wilden we te weten komen of lange termijn blootstelling kan leiden gezondheidseffecten. Hiervoor hebben de gezondheidsgegevens van meer dan 2 miljoen mensen gekoppeld aan de concentraties ultrafijn stof. Vervolgens hebben we gekeken of mensen in gebieden met hoge concentraties ultrafijn stof vaker gezondheidsproblemen hadden met hun hart- vaatstelsel, luchtwegen, stofwisseling (diabetes), zenuwstelsel (dementie), algemene gezondheid en of dit tot problemen leidt met de zwangerschap. Hieruit blijkt dat:

• Blootstelling aan ultrafijn stof van vliegverkeer rond Schiphol mogelijk kan leiden tot nadelige effecten op het hart- en vaatstelstel en op de groei en ontwikkeling van de foetus
• Er geen aanwijzingen van effecten van langdurige blootstelling op de luchtwegen zijn. Dit betekent dat ultrafijn stof geen oorzaak is van het ontstaan van chronisch ziekten aan de luchtwegen (zoals astma)
• Er onvoldoende bewijs is voor effecten van langdurige blootstelling aan ultrafijn stof van vliegverkeer op het zenuwstelsel en de stofwisseling (diabetes)
• Geen aanwijzingen voor effecten van langdurige blootstelling aan ultrafijn stof van vliegverkeer op de totale sterfte, sterfte rondom de geboorte en ervaren gezondheid (algemene gezondheid)

De gevonden verbanden bleven bestaan na correctie voor andere luchtverontreinigende stoffen en geluid. De resultaten van het onderzoek versterken eerdere conclusies van de Gezondheidsraad en vergroten het inzicht in mogelijke effecten van ultrafijn stof op de gezondheid. Omdat er weinig eerder onderzoek is gedaan, is onderzoek bij andere grote (internationale) vliegvelden wel nodig om de conclusies verder te kunnen verstevigen.