Het omgaan met water in steden kent vele uitdagingen, zoals de opvang en afvoer van grote hoeveelheden neerslag en het verzamelen en behandelen van afvalwater. Het RIVM biedt ondersteuning door het inschatten van potentiële gezondheidsrisico’s van stedelijke waterconcepten.
Tegenwoordig worden in steden veel projecten opgezet om duurzaam met water om te gaan en/of om de gevolgen van klimaatverandering op te vangen. Voorbeelden hiervan zijn het hergebruik van afvalwater en de opvang van overtollig regenwater in heropende grachten, waterpleinen en weides. Door deze nieuwe stedelijk waterconcepten komen mensen meer en op een andere manier in aanraking met water in de openbare ruimte. Naast de voordelen van nieuw stedelijk water, kan contact met dit water ook gezondheidsklachten veroorzaken, zoals maagdarm-, huid- en luchtwegklachten. Het RIVM pleit er daarom voor om bij het ontwerpen, plannen en realiseren van stedelijke waterinitiatieven rekening te houden met de kwaliteit van het water. Daardoor kunnen, soms met relatief eenvoudige aanpassingen, eventuele gezondheidsrisico’s beperkt worden en kunnen hoge kosten achteraf vermeden worden. Om dit te ondersteunen werkt het RIVM aan de (kwantitatieve) waterkwaliteitscheck voor stedelijk water.
De waterkwaliteitscheck brengt potentiële gezondheidsrisico’s van stedelijk waterconcepten zorgvuldig in kaart. Op basis daarvan wordt bepaald welke aanpassingen de geconstateerde gezondheidsrisico’s kunnen verminderen. De waterkwaliteitscheck kan ook worden gebruikt om bestaande initiatieven door te lichten. Daarnaast is de waterkwaliteitscheck geschikt om de oorzaak van opgetreden gezondheidsproblemen of uitbraken van ziekten te onderzoeken.
Voorbeelden van projecten om duurzaam met water om te gaan zijn het hergebruik van afvalwater en het terugwinnen van grondstoffen uit afvalwater. Daarnaast zijn er projecten om overtollig regenwater op te vangen dat niet door het riool kan worden afgevoerd, zoals heropende grachten in oude binnensteden, waterpleinen en weides (wadi’s). Bij veel van de geïnventariseerde projecten en trends die te maken hebben met stedelijk water bleek er een kans op gezondheidsklachten te bestaan wanneer mensen met het water in contact komen. Deze kans is bepaald aan de hand van gegevens over de waterkwaliteit, de waarschijnlijkheid dat mensen met dit water in contact komen en eerder opgetreden ziektegevallen bij vergelijkbare projecten.
Op dit moment worden stakeholders betrokken om de waterkwaliteitscheck voor stedelijk water uit te werken tot een handreiking of tool voor het uitvoeren van een risicoanalyse voor stedelijk water en de praktijk te laten aansluiten op de tool. Ook worden bestaande en nieuwe projecten beoordeeld.