U bevindt zich op: Home › Onderwerpen › G › Geneesmiddelen in het milieu
Geneesmiddelen voor mensen en dieren komen in ons milieu terecht. Vooral in het oppervlaktewater zijn resten te vinden, maar ook in ons grond- en drinkwater en in de bodem. Beweeg over de afbeelding en lees voorbeelden van maatregelen die verschillende partijen in de geneesmiddelenketen kunnen nemen. Het RIVM onderzoekt de effecten van deze medicijnresten op de volksgezondheid en het milieu.
De geneesmiddelenindustrie ontwikkelt samen met onderzoeksinstituten en universiteiten nieuwe geneesmiddelen, onder invloed van de markt, maatschappelijke vraag, financiële overwegingen en wetgeving. De geneesmiddelenindustrie produceert de geneesmiddelen.
Voorbeelden van mogelijke maatregelen:
Europese en nationale medicijnagentschappen beoordelen de effectiviteit en veiligheid van geneesmiddelen en beslissen of een geneesmiddel op de markt wordt toegelaten. Ook wordt besloten of het geneesmiddel alleen op recept verkrijgbaar wordt, of bij de drogist en supermarkt verkocht mag worden. In Nederland besluit de overheid welke geneesmiddelen door verzekeraars vergoed worden. Voorbeelden van mogelijke maatregelen:
Apothekers overleggen met de artsen en ziekenhuizen in hun werkgebied welke geneesmiddelen bij voorkeur zouden moeten worden voorgeschreven wanneer er een keuze is tussen verschillende alternatieven. De inkoop van geneesmiddelen wordt tevens beïnvloed door het prijsbeleid van de geneesmiddelenfabrikant en het vergoedingenbeleid van de verzekeraars. Voorbeelden van mogelijke maatregelen:
Welk geneesmiddel een patiënt gebruikt, kan worden beïnvloed door de arts, apotheker en verzekeraar. Het voorschrijfgedrag van artsen wordt onder andere bepaald door richtlijnen, ervaring met een geneesmiddel en de verwachtingen van de patiënt. De apotheek geeft de geneesmiddelen uit aan de patiënt en geeft daarbij de nodige informatie. Verzekeraars kunnen het gebruik van geneesmiddelen beïnvloeden door hun vergoedingenbeleid. Voorbeelden van mogelijke maatregelen:
Sommige patiënten kiezen ervoor om geneesmiddelen die over zijn en/of over de datum zijn, weg te gooien bij het huishoudelijk afval.
Voorbeelden van mogelijke maatregelen:
Resten van geneesmiddelen komen met de urine of feces in het toilet terecht. Ook spoelen sommige patiënten resten van geneesmiddelen of geneesmiddelen die over de datum zijn weg in degootsteen of het toilet. Voorbeelden van mogelijke maatregelen:
In veel landen zijn apothekers niet verplicht om ongebruikte of over-de-datum geneesmiddelen terug te nemen. In Nederland is het inzamelen en verwerken van klein chemisch afval (waaronder geneesmiddelen) de verantwoordelijkheid van gemeentes. Veel apothekers zamelen ook geneesmiddelen in, maar ondervinden soms problemen wanneer gemeentes hun tarieven voor de afvoer van bedrijfsafval met geneesmiddelen verhogen.
Voorbeelden van mogelijke maatregelen:
Nederlandse gemeentes zijn verantwoordelijk voor het ophalen van huishoudelijk afval. Vaak wordt dit uitgevoerd door gespecialiseerde afvalverwerkende bedrijven. Huishoudelijk afval kan op twee manieren worden verwerkt: het kan worden gestort op een vuilnisbelt of worden verbrand. In Nederland is de eerste optie (storten) niet meer relevant, afval wordt alleen nog maar verbrand. Huishoudelijk afval wordt op een lagere temperatuur verbrand dan chemisch afval.
Huishoudelijk afvalwater via het riool vervoerd naar een rioolwaterzuiveringsinstallatie. Deze installaties zijn niet ontworpen om geneesmiddelen te verwijderen. In Nederland wordt gemiddeld 65% van de geneesmiddelen uit het afvalwater gezuiverd, maar sommige geneesmiddelen worden helemaal niet verwijderd. Om de verwijdering van geneesmiddelen te verbeteren, zijn extra zuiveringsstappen nodig. Het gezuiverde afvalwater wordt geloosd op oppervlaktewater. Rioolslib wordt verbrand, gestort op een vuilnisbelt of gebruikt in de landbouw. In Nederland zijn door specifieke wetgeving de laatste twee routes niet relevant. Voorbeelden van mogelijke maatregelen:
In verschillende Europese landen wordt het huishoudelijk afval gestort op een vuilnisbelt. In Nederland is dit niet meer het geval.
In Nederland wordt al het huishoudelijk afval verbrand. Ook het meeste rioolslib wordt verbrand.
In sommige landen wordt het slib uit rioolwaterzuiveringsinstallaties in de landbouw gebruikt als voedingsstof en op de bodem gebracht. Het slib kan ook worden gestort op een vuilnisbelt. In Nederland zijn door specifieke wetgeving beide opties niet relevant.
Het gezuiverde afvalwater wordt geloosd op oppervlaktewater. Ondanks de zuivering, blijven er nog resten van geneesmiddelen in et water over. Via het oppervlaktewater kunnen deze geneesmiddel-resten ook in het grondwater en in de bodem terecht komen.
In Nederland is afval dat geneesmiddelen bevat geclassificeerd als klein chemisch afval. Dat betekent dat het apart wordt ingezameld, en in de verbrandingsoven wordt verbrand op hogere temperaturen dan huishoudelijk afval.
Drinkwaterbedrijven zijn verantwoordelijk voor de levering van drinkwater van een hoge kwaliteit. Het Nederlandse drinkwater wordt gemaakt uit oppervlaktewater of grondwater. Om resten van geneesmiddelen te verwijderen moeten drinkwaterbedrijven het oppervlaktewater of grondwater zuiveren.