Wereldwijd vormen muggen die ziekteverwekkers overbrengen, zoals de malariaparasiet, het denguevirus en het West Nilevirus, een groot probleem. In Nederland is dat nog niet aan de orde. Wel komen er van nature soorten voor die onder bepaalde omstandigheden in staat zijn ziekteverwekkers over te dragen. Vanwege uitbraken in andere Europese landen wil Nederland goed voorbereid zijn. Het RIVM heeft daarom in samenwerking met het Centrum Monitoring Vectoren van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit)), verschillende scenario’s voor de bestrijding van deze inheemse muggen uitgewerkt.
In Nederland komen ruim dertig soorten steekmuggen voor. Alle
steekmuggen zuigen bloed. Sommige kunnen daarbij ziektekiemen
oppikken en die bij de daaropvolgende steken overbrengen op mens of
dier. Analyse laat zien dat slechts een vijftal soorten een
potentieel risico vormen voor overdracht van ziekteverwekkers naar
de mens. Voor een effectieve bestrijding is het nodig inzicht te
hebben in welke factoren eraan bijdragen dat ziekteverwekkers via
muggen op mensen en dieren worden overgedragen. Allereerst moet
duidelijk zijn welke mug welke ziekten kan overdragen. Dan moet de
desbetreffende mug in redelijk grote aantallen in Nederland
aanwezig zijn en (evt. naast dieren) ook mensen bijten. En als
laatste moeten ze een ziekteverwekker ergens kunnen oppikken,
bijvoorbeeld bij iemand die de ziekte doormaakt of een dier dat het
bij zich draagt, om het daarna over te kunnen dragen.
Introductie in Nederland
Er is dus niet per definitie sprake van een risico als bepaalde muggen die een exotische ziekte kunnen overdragen in Nederland zijn. Een ziekteverwekker die via muggen overdraagbaar is, kan in Nederland worden geïntroduceerd via bijvoorbeeld reizigers of dieren. In dat geval is het belangrijk te weten hoe het aantal muggen dat de ziekte kan verspreiden, kan worden beperkt. Daarnaast blijft het belangrijk dat mensen en dieren zichzelf tegen muggenbeten beschermen.
Scenario’s
Het RIVM heeft daarom in samenwerking met de NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit) beschreven welke situaties risicovol kunnen zijn en hoe de muggen dan het beste kunnen worden bestreden. In enkele scenario’s is uitgewerkt hoe en door wie de bestrijding gedaan moet worden. Op basis van dit document gaan de overheid, belangenorganisaties en het publiek met elkaar in gesprek hoe situaties het beste kunnen worden aangepakt en wie waarvoor verantwoordelijk is.
Overige muggen
Naast de inheemse muggen komen incidenteel ook exotische muggen
voor in Nederland. Deze exotische muggen komen binnen via
internationaal transport. Sommige soorten kunnen ziekteverwekkers
overbrengen. Een bekend voorbeeld hiervan is de Aziatische
tijgermug (Aedes albopictus), waarvan bekend is dat het
dengue- en chikungunyavirus kan overbrengen. Over de overdracht van
het zikavirus door deze mug is nog veel onduidelijk. Tot nu toe
heeft de tijgermug zich niet kunnen vestigen in Nederland omdat
deze muggen worden bestreden. De bestrijding van exotische muggen
maakt geen onderdeel uit van dit rapport.