Wat is het TBE-virus?

Het TBE tick-borne encephalitis (tick-borne encephalitis)-virus wordt overgebracht door teken en kan hersenvliesontsteking veroorzaken. U kunt het virus krijgen wanneer u wordt gebeten door een besmette teek in een gebied waar het TBE-virus voorkomt. Bijvoorbeeld in de bossen in grote delen van Europa, Rusland en bepaalde gebieden in Centraal-Azië. Het virus komt in Nederland nog niet veel voor.

Hoe herken ik een infectie met het TBE-virus?

De meeste mensen worden niet ziek van het TBE-virus, of krijgen milde klachten. Milde klachten door het TBE-virus zijn:

• lichte koorts
• hoofdpijn
• spier- en gewrichtspijn in het hele lichaam
• misselijkheid en overgeven
• vermoeidheid

Als mensen  ernstig ziek worden, verloopt de ziekte meestal in twee fasen. in de eerste fase krijgt de patiënt milde klachten . Dit duurt meestal ongeveer vier dagen. Een week later begint de tweede fase, waarin de hersenen, hersenvliezen en het ruggenmerg ontstoken kunnen raken. Voor deze ernstige klachten is opname in het ziekenhuis altijd nodig.

Welke mensen kunnen (erg) ziek worden van het TBE-virus?

Mensen die vaak buiten zijn, lopen meer kans om gebeten te worden door teken. Denk aan mensen die veel wandelen, tuinieren of voor hun beroep werken in tuinen of natuurgebieden. Deze mensen hebben daardoor ook meer kans op het TBE-virus.

Sommige mensen hebben meer kans om erg ziek te worden:

• mensen van 70 jaar en ouder
• mensen met andere aandoeningen, zoals hoge bloeddruk of diabetes

Hoe krijg ik tekenencefalitis?

U kunt tekenencefalitis krijgen wanneer u gebeten bent door een teek die is besmet met het TBE-virus. Teken raken besmet met dit virus wanneer zij een dier (bijvoorbeeld een ree of knaagdier) bijten die dit virus bij zich draagt.  De tijd tussen de tekenbeet en de eerste klachten is gemiddeld een tot twee weken.

Heel soms kunnen mensen ook besmet worden door het drinken van rauwe melk of het eten van kaas die van rauwe melk gemaakt is. Dat kan alleen gebeuren als de koe, geit of het schaap waarvan de melk is, besmet is met het TBE-virus. De tijd tussen besmet raken via melk(producten) en ziek worden is gemiddeld drie tot vier dagen.

Hoe voorkom ik tekenencefalitis?

Er bestaat een vaccin tegen tekenencefalitis. Dit vaccin beschermt voor 95% tegen de ziekte. U kunt zich laten vaccineren wanneer u naar een land gaat waar tekenencefalitis veel voorkomt. Op de LCR-website kunt u zien voor welke landen vaccinatie nuttig is. In Nederland heeft u geen vaccinatie nodig.

Daarnaast is het belangrijk om (voor zover mogelijk) te voorkomen dat u door teken wordt gebeten. Dat doet u door zoveel mogelijk op de paden te blijven en weg te blijven van hoog gras en lage struiken. Draag daarnaast beschermende kleding als u de natuur in gaat, zoals dichte schoenen, een lange broek en lange mouwen. Onbedekte huid kunt u insmeren met een middel waar DEET diethyltoluamide (diethyltoluamide) in zit. Deze maatregelen verkleinen de kans dat u wordt gebeten, maar bieden geen 100% bescherming. Doe daarom altijd een tekenbeetcontrole als u terugkomt uit de natuur.

Bent u toch gebeten? Dan is het belangrijk om de teek zo snel mogelijk veilig te verwijderen. Dit verkleint de kans op infectie, hoewel het TBE-virus al snel na de beet wordt overgebracht. Het snel verwijderen van de teek kan tekenencefalitis dus niet altijd voorkomen. Wel helpt het de kans op andere ziekten die door teken worden overgebracht te voorkomen, zoals de ziekte van Lyme.

Is tekenencefalitis te behandelen?

Er zijn geen medicijnen tegen tekenencefalitis. Behandeling is vooral gericht op het wegnemen van de klachten en ondersteuning van de patiënt.

Hoe vaak en waar komt het TBE-virus voor in Nederland?

Vroeger kwam het TBE-virus alleen voor in het buitenland. Sinds 2016 weten we dat ook teken in bepaalde gebieden in Nederland besmet kunnen zijn met het TBE-virus. Onder andere in de Sallandse en Utrechtse Heuvelrug.

Toch is de kans om door een tekenbeet besmet te raken heel klein. Er zijn namelijk maar heel weinig teken in Nederland besmet met het TBE-virus.

Op de kaart hieronder ziet u in welke gebieden het TBE-virus gevonden is. Daarbij is het goed om te weten dat in deze gebieden ongeveer 1 op de 1500 teken besmet is met dit virus. Dat is veel minder dan bijvoorbeeld de bacterie die de ziekte van Lyme veroorzaakt, die wordt bij 1 op de 5 teken gevonden. De kans op het TBE-virus na een tekenbeet is dus veel kleiner dan de kans op de ziekte van Lyme. Op locaties waar geen TBE is gevonden, kunnen ook teken voorkomen die het TBE-virus bij zich dragen.