Regelmatig waarschuwen gezondheidsorganisaties voor nieuwe uitbraken van polio. In Pakistan en Afghanistan is de ziekte nog steeds niet onder controle en ook in andere landen zijn er de afgelopen jaren uitbraken geweest. Om verspreiding van de ziekte vanuit deze poliohaarden naar andere landen tegen te gaan, is een internationale bestrijdingsaanpak nodig. Hierover zijn afspraken gemaakt door de WHO (World Health Organization).
Gemuteerd verzwakt vaccinvirus (VDPV)
In veel landen in onder andere Afrika, Azië, het Midden-Oosten en Zuid-Amerika wordt gebruik gemaakt van vaccins met levend verzwakt poliovirus. Dit orale poliovaccin (OPV (oraal poliovaccin)) beschermt goed tegen ziekteverschijnselen, is goedkoper dan vaccins die je moet inspuiten en eenvoudig toe te dienen door enkele druppeltjes in de mond. Het gebeurt heel soms dat het levende verzwakte virus na langdurige overdracht van persoon op persoon zoveel mutaties heeft verzameld dat het weer ziekteverschijnselen kan veroorzaken. Deze variant van het poliovirus noemt men Vaccine Derived Polio Virus (VDPV (vaccine-derived poliovirus)). De afgelopen jaren zijn in de wereld enkele uitbraken geweest variant.
In Nederland bestaat het poliovaccin uit gedood (inactief) poliovirus: het Inactieve Polio Vaccin (IPV (geinactiveerd polio vaccin)). Dit vaccin beschermt ook heel goed tegen ziekte, maar is duurder en wordt toegediend via injectie.
Verspreiding poliovirus in Jeruzalem, Londen en New York, 2022
In 2022 is in riolen van Jeruzalem, Londen en New York de poliovariant gevonden die via orale vaccinatie ontstaat (cVDPV2). Uit metingen in het rioolwater bleek dat het virus zich had verspreid onder ongevaccineerde mensen. In New York leidde dat bij 1 ongevaccineerde persoon tot het klassieke polio ziektebeeld van acute slappe verlamming. De drie steden zijn gestart met een vaccinatieboostercampagne tegen polio. Hierbij wordt voorrang gegeven aan de stadsdelen waar de minste mensen zijn gevaccineerd.
Verspreiding poliovirus in Afrika, Jemen en Israël, 2022
In 2022 blijven uitbraken van verschillende typen van de poliovariant die via orale vaccinatie ontstaat in Afrika voor problemen zorgen. De landen waar de meeste besmettingen worden gemeld zijn Nigeria en de Democratische Republiek Congo. Ook Madagaskar en Mozambique hebben hiermee te maken. Daarnaast heeft Jemen te maken met een grote uitbraak cVDPV2. In Israël werd in het begin van 2022 1 persoon met verlammingsverschijnselen gemeld na een besmetting met cVDPV3.
Polio door wildtype poliovirus type 1 in Afghanistan en Pakistan, 2021-2022
Van de oorspronkelijke poliovirussen, de wildtypen poliovirus type 1,2 en 3, komt nu alleen type 1 (WPV1) nog voor. Deze is alleen nog endemisch in Afghanistan en Pakistan. In 2022 zijn voor Afghanistan en Pakistan inmiddels 18 personen met polio gemeld door een besmetting met wildtype 1. In Afghanistan lijkt het huidige regime de vaccinatiecampagnes te steunen. Vanwege de grootschalige overstromingen in Pakistan worden in dit land veel poliobesmettingen verwacht.
Wildtype poliovirus 1 in Malawi en Mozambique, 2021-2022
In 2021 werd in Malawi bij 1 persoon polio vastgesteld. De bron van deze besmetting was een poliostam uit Pakistan. Deze stam is later ook in Mozambique gevonden en heeft inmiddels in dit land bij 5 personen polio veroorzaakt. In beide landen zijn vaccinatiecampagnes gestart.
Verspreiding poliovirus in Tadzjikistan en Oekraïne (WHO (World Health Organization) Euroregio), 2020-2021
In Tadzjikistan begon in november 2020 een uitbraak van de poliovariant die via orale vaccinatie ontstaat (cVDPV2). Het virus was via een besmette persoon meegekomen uit Afghanistan. In totaal werden 36 personen met verlammingsverschijnselen gemeld. In september 2021 bleek in Oekraïne 1 persoon met verlammingsverschijnselen polio te hebben. Daarna werden meerdere mensen positief getest op polio, 1 ander persoon kreeg ook acute slappe verlamming. Deze uitbraak bleek verbonden aan de uitbraak in Tadzjikistan.
Historische mijlpaal oktober 2019: polio type 3 de wereld uit
In oktober 2019 is door een onafhankelijke groep van experts vastgesteld dat poliovirus type 3 (WPV3) wereldwijd is uitgeroeid. Dit betekent dat twee van de drie typen poliovirus (WPV2 en WPV3) niet meer voorkomen in de wereld.
Vaccinatie voor reizigers
Aan reizigers naar bovengenoemde landen wordt geadviseerd om hun poliovaccinatiestatus op peil te brengen. Dit geldt ook voor reizigers naar een groot aantal andere landen waar nog steeds kans op een polio-uitbraak bestaat. Een poliovaccinatie-advies per land vindt u op www.lcr.nl. Reizigers die meer dan 10 jaar geleden hun laatste poliovaccinatie hebben gehad wordt geadviseerd zich opnieuw te laten vaccineren. Reizigers die nooit een vaccinatie tegen polio hebben gehad wordt geadviseerd zich alsnog te laten vaccineren. Een complete vaccinatieserie bestaat uit meerdere injecties. Het is dan ook belangrijk hier tijdig mee te beginnen. Daarnaast is een goede hygiëne tijdens de reis van belang. Was regelmatig uw handen, in elk geval na toiletgebruik en voor het eten. Hiermee verkleint u de kans op besmetting.
Risico’s voor ongevaccineerde reizigers
De kans dat een ongevaccineerde reiziger in deze landen met het poliovirus in aanraking komt is niet uit te sluiten. Ook als hij zelf niet ziek wordt kan hij ongemerkt besmet raken, het virus mee naar huis nemen en daar andere ongevaccineerde personen besmetten. Het is gevaarlijk wanneer het virus gaat circuleren in groepen met een lage vaccinatiegraad, zoals de reformatorische gezindte. Daar kan het virus zich na introductie gemakkelijk verspreiden en bij een deel van de besmette personen ernstige ziekteverschijnselen (zoals verlamming) veroorzaken. Daarom wordt ongevaccineerde reizigers dringend geadviseerd om zich alsnog te laten vaccineren. Personen die zich niet willen laten vaccineren wordt in overweging gegeven hun reisdoel aan te passen of hun reis uit te stellen.