Het RS respiratoir syncytieel (respiratoir syncytieel)-virus is de meest voorkomende oorzaak van luchtweginfecties bij kinderen. Ook bij ouderen komt het virus vaak voor. Bijna alle kinderen hebben vóór hun tweede verjaardag een infectie met het virus gehad. Het virus komt vooral in de wintermaanden voor.

Wat is het RS respiratoir syncytieel (respiratoir syncytieel)-Virus?

Het RS-virus is een virus dat luchtweginfecties veroorzaakt. Vooral baby’s kunnen heel erg ziek worden van het RS-virus. Zij kunnen benauwd worden door een ontsteking van de kleine luchtwegen (bronchiolitis) of een longontsteking krijgen. Ongeveer 1 op de 100 kinderen wordt zo ernstig ziek van het RS-virus dat zij in het ziekenhuis moeten worden opgenomen. Te vroeg geboren kinderen, kinderen met bijvoorbeeld aangeboren hartafwijkingen en kinderen met het syndroom van Down hebben meer risico om ernstig ziek te worden. Maar de meeste kinderen die in het ziekenhuis worden opgenomen waren daarvoor gezond. In Nederland overlijden weinig kinderen aan het RS-virus. 

Het RS-virus is ook bij ouderen een vaak voorkomende oorzaak van luchtweginfecties. Zij kunnen ernstig ziek worden en zelfs overlijden.

Er zijn twee typen van RS-virus: RSV Respiratoir Syncytieel Virus (Respiratoir Syncytieel Virus)-A en RSV-B. Deze typen kunnen tegelijkertijd onder de bevolking voorkomen en veroorzaken dezelfde klachten.

Wat zijn de symptomen van RS-virusinfectie?

De tijd tussen het moment dat je besmet raakt met het virus en het moment dat je ziek wordt is 2 tot 8 dagen. Meestal is dit 5 dagen. De meest voorkomende klachten zijn:

  • verkouden
  • hoesten

Soms zijn de klachten erger:

  • benauwdheid
  • koorts
  • longontsteking
  • oorontsteking, vooral bij kinderen.

Je kunt het RS-virus meerdere keren krijgen en ziek worden. Bij een volgende keer zijn de klachten meestal mild.

Hoe vaak komt het RS-virus voor in Nederland?

Het RS-virus komt in Nederland veel voor, vooral in de wintermaanden: november t/m maart. Bijna alle kinderen krijgen het virus vóór hun tweede verjaardag. In Nederland gaat naar schatting ongeveer 1 op de 5 tot 10 kinderen met het RS-virus naar de huisarts. Ongeveer 1 op de 100 baby’s moet in het ziekenhuis worden opgenomen. Sommige kinderen worden op de intensive care beademd.

Bij ouderen en bij mensen met hart- of longaandoeningen neemt de kans op complicaties toe. Zij kunnen bijvoorbeeld een longontsteking krijgen. In verzorgings- en verpleeghuizen zorgt het RS-virus wereldwijd regelmatig voor uitbraken. 

Hoe krijg je het RS-virus?

Het RS-virus zit in de neus en keel van iemand die het virus heeft. De zieke kan het RS-virus overdragen door druppeltjes die vrijkomen bij hoesten, niezen en praten. Andere mensen krijgen deze druppeltjes binnen via de neus, ogen of mond. Zo kunnen zij met het virus besmet raken. Iemand met RS-virus kan anderen besmetten voordat hij zelf ziek wordt. Iemand is niet meer besmettelijk als hij helemaal beter is. Volwassenen zijn ongeveer 5-7 dagen besmettelijk. Bij mensen met een afweerstoornis kan dit veel langer zijn. Kinderen onder de 2 jaar zijn ook langer besmettelijk: ongeveer drie tot vier weken na de start van de infectie. Borstvoeding helpt om baby’s te beschermen tegen RS-virusinfecties.

Hoe kun je het RS-virus behandelen?

Meestal gaat een infectie met het RS-virus vanzelf over. Dit kan een paar dagen tot een week duren. Op de website van Thuisarts staat wat je kunt doen als je kind benauwd is en wanneer het nodig is meteen contact op te nemen met de huisarts of de huisartsenpost. Ook staat hier meer informatie voor volwassenen over contact met de huisarts bij een bronchitis en longontsteking.

Kinderen die meer risico lopen om ernstig ziek te worden van het RS-virus kunnen in hun eerste levensjaar een medicijn met antistoffen (palivizumab) krijgen. Dit medicijn wordt met een prik gegeven en werkt meteen. Dit heet passieve vaccinatie.

Bescherming tegen het RS-virus

In oktober 2022 heeft het Europees Geneesmiddelen Agentschap (EMA European Medicines Agency (European Medicines Agency)) een nieuw medicijn met antistoffen (nirsevimab) goedgekeurd voor Europa. Dit medicijn wordt net als palivizumab met een prik gegeven. Dit heet een passieve vaccinatie. Net als palivizumab kan het medicijn zorgen dat kinderen minder ziek worden. Het werkt beter en langer dan palivizumab. 

In 2023 zijn er ook twee vaccins tegen het RS-virus goedgekeurd door de EMA. Eén vaccin is bedoeld voor mensen van 60 jaar en ouder. Het andere vaccin kan gebruikt worden voor mensen van 60 jaar en ouder en voor zwangeren (maternaal vaccin). De vaccinatie van zwangeren is bedoeld om de baby vanaf de geboorte te beschermen tegen het RS-virus. Dat dit vaccin is goedgekeurd betekent niet dat het meteen beschikbaar is in Nederland. 

Advies Gezondheidsraad over bescherming van kinderen

De Gezondheidsraad heeft op 14 februari 2024 een advies uitgebracht over bescherming van kinderen tegen het RS-virus. De raad adviseert om alle kinderen  onder de 1 jaar antistoffen (nirsevimab) aan te bieden via het Rijksvaccinatieprogramma. Met antistoffen worden naar verwachting meer kinderen beschermd dan met  vaccinatie tijdens de zwangerschap. De minister of staatssecretaris van Volksgezondheid moet nog een besluit nemen over de landelijke invoering van deze bescherming tegen het RS-virus. 

Onderzoek naar RS-virusinfectie

Het RIVM houdt in de gaten hoeveel mensen in Nederland luchtwegklachten hebben, en hoeveel RS-virus er rondgaat in Nederland. Dit doen we door surveillance van luchtweginfecties. We werken daarbij samen met verschillende organisaties. Ook doet het RIVM onderzoek naar het RS-virus. Het gaat dan om  laboratoriumonderzoek (virologie en immunologie) en onderzoek naar wie ziek wordt van het RS-virus (epidemiologie).

Animatie over RS-virus

RS-virus is een virus waar mensen verkouden of grieperig van kunnen worden. De meest voorkomende klachten zijn neusverkoudheid en hoesten.

Bijna alle kinderen krijgen voor ze twee jaar zijn een infectie met dit virus. Vooral baby’s kunnen soms ernstig ziek worden. Ze krijgen dan een longontsteking en worden benauwd. Soms is opname in het ziekenhuis nodig. Er bestaat geen vaccin tegen RS-virus.

Behandeling van een RS-virusinfectie is meestal niet nodig. De klachten verdwijnen vanzelf na een paar dagen tot een week.

Overleg met de huisarts als uw baby niet goed drinkt of uw kind jonger dan 3 maanden koorts heeft. Overleg ook als uw kind:
• benauwd is of een piepende ademhaling heeft;
• koorts heeft en zich anders gedraagt dan normaal;
• suf, grauw of ontroostbaar is;
• of steeds zieker wordt.

Kijk voor meer informatie op www.rivm.nl/rs-virus

Ervaringen met RS-virus

Het RS-virus komt heel veel voor. Het kan heel heftig zijn als je kind al een onderliggende aandoening heeft. Vertrouw op je moedergevoel als je voelt dat het niet klopt.
Willemijn Rozenberg vertelt over haar dochter Guusje, die op jonge leeftijd het RS-virus heeft gehad.

Onderzoek naar RS-virus

Elke winter worden in Nederland door het RS virus ongeveer 2000 jonge babyÕs met een ernstige longontsteking opgenomen in het ziekenhuis. Daarom is een goed vaccin tegen het RS virus hard nodig. In deze video legt Puck van Kasteren uit hoe dit SPR onderzoekt bijdraagt aan de ontwikkeling en invoering van een goed en veilig vaccin.
Sprekers: Puck van Kasteren, projectleider RIVM. Dionne van Heteren, RIVM.