De smaakstof menthol in tabaksproducten heeft al bij minimale hoeveelheden een verzachtende werking. Zelfs als menthol niet te proeven is, maakt de stof het makkelijker om tabaksrook te inhaleren. Menthol maakt roken hierdoor aantrekkelijker voor jonge en beginnende rokers die nog niet gewend zijn aan het inhaleren van scherpe, prikkelende tabaksrook. Dit effect wordt bevestigd in onafhankelijke literatuur, maar niet erkend in een recent onderzoeksrapport van de tabaksindustrie. Dit is één van de uitkomsten uit een onderzoek onder leiding van het RIVM, dat deel uitmaakt van het Europese samenwerkingsproject ‘Joint Action on Tobacco Control’.
Sinds mei 2020 is een kenmerkende menthol smaak in tabaksproducten verboden. Menthol mag nog wel toegevoegd worden in lage hoeveelheden, die niet tot een kenmerkende smaak leiden. Fabrikanten van tabaksproducten zijn door de Europese Commissie verplicht om aan overheden bekend te maken welke toevoegingen zij verwerken in tabaksproducten. Ook moeten de fabrikanten extra onderzoek doen naar onder andere de schadelijke en verslavende effecten van 15 geselecteerde toevoegingen in tabak, waaronder menthol. In opdracht van de Europese Commissie heeft een onafhankelijke groep experts onder leiding van het RIVM de onderzoeksrapporten van de fabrikanten beoordeeld.
Zorgen om menthol
De tabaksfabrikanten concluderen dat lage hoeveelheden menthol inhaleren van tabaksrook niet gemakkelijk maken. De internationale groep experts ziet daarentegen sterk bewijs in onafhankelijke literatuurstudies dat menthol bij minimale hoeveelheden al een verzachtende werking kan hebben. Hun advies is daarom om het toevoegen van menthol in tabaksproducten helemaal te verbieden. Sommige landen zoals Duitsland hebben al een verbod op menthol en vergelijkbare stoffen ingevoerd vanwege het feit dat ze het inhaleren van rook gemakkelijker maken.
Rapporten tabaksindustrie onbetrouwbaar
De eindconclusie van de groep experts is dat de onderzoeksrapporten van de tabaksindustrie van onvoldoende kwaliteit zijn. Zo zijn er verschillende relevante onafhankelijke onderzoeken niet meegenomen in de rapporten, zoals in het geval van het onderzoek naar menthol. Daarnaast vond de groep experts beperkingen in de gebruikte onderzoeksmethoden en statistische analyses van de tabaksindustrie. De groep experts twijfelt daarmee aan de wetenschappelijke betrouwbaarheid van de industrie rapporten. De conclusies en aanbevelingen van de tabaksindustrie zouden daarom niet moeten worden gebruikt door de lidstaten om beleid mee te maken.
De Joint Action on Tobacco Control(JATC) is een samenwerking tussen de Europese Commissie en de lidstaten in de EU (Europese Unie). De samenwerking is gericht op het beschermen van de Europese gezondheid door de implementatie en harmonisatie van Europese tabakswetgeving. Eén van de werkpakketten werd geleid door het RIVM, getiteld ‘Additives subject to enhanced reporting obligations’. In de zomer van 2021 zal een nieuwe JATC van start gaan. Het RIVM zal opnieuw een werkpakket leiden, deze keer gericht op evaluatie van de gevolgen van e-sigaretten en nieuwsoortige tabaksproducten voor gezondheid en regelgeving.