Achtergrond
Vrouwen tussen de 50 en 75 jaar krijgen iedere 2-3 jaar een uitnodiging het bevolkingsonderzoek borstkanker. Door middel van een mammografie worden tumoren in de borst opgespoord. Ongeveer 8% van deze vrouwen heeft zeer dicht borstweefsel. Dit noemen we 'dense borsten'. Bij hen worden vaker tumoren gemist dan bij anderen. Al langere tijd wordt gekeken hoe het bevolkingsonderzoek borstkanker voor deze groep vrouwen verbeterd kan worden. Mogelijke technieken hiervoor zijn MRI (magnetic resonance imaging) en contrastmammografie (CEM).
- Meer informatie over de studie naar MRI voor vrouwen met zeer dicht borstweefsel kunt u vinden op www.juliuscenter.com/dense
- Op 6 oktober 2020 heeft de Gezondheidsraad een advies uitgebracht over MRI screening in het bevolkingsonderzoek.
Capaciteitsonderzoek
In opdracht van het RIVM heeft KPMG onderzocht of ziekenhuizen en diagnostische centra de mogelijkheid hebben om capaciteit beschikbaar te stellen voor het tijdelijke aanbod van MRI-screening op borstkanker bij vrouwen met zeer dicht borstweefsel.
Het gaat daarbij niet alleen om de inzet van MRI-apparatuur, maar ook om de inzet van personeel.
Uit het capaciteitsonderzoek blijkt dat de benodigde MRI-capaciteit niet eenvoudig te realiseren is en dat het onzeker is of er voldoende capaciteit is om een MRI-aanbod mogelijk te maken.
De conclusies van het capaciteitsonderzoek zijn in te zien via de volgende link: Capaciteitsonderzoek MRI voor borstkankerscreening | Rapport | Rijksoverheid.nl
De minister van VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) heeft op 7 juni 2022 een brief gestuurd aan de Tweede Kamer over de aanvulling van het bevolkingsonderzoek met MRI of CEM. (Kamerbrief over aanvulling bevolkingsonderzoek borstkanker | Kamerstuk | Rijksoverheid.nl)
Hierin staat dat er wordt ingezet op het onderzoeken van een mogelijk toekomstbestendiger alternatief voor vrouwen met dense-borsten dan MRI, namelijk contrastmammografie (CEM). De minister vraagt ZonMw (Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie) een proefbevolkingsonderzoek met CEM te organiseren.
In juni 2023 is een nieuwe brief aan de Tweede Kamer gestuurd. (Kamerbrief over ontwikkelingen bevolkingsonderzoek borstkanker | Kamerstuk | Rijksoverheid.nl) Daarin wordt o.a. gemeld dat via ZonMW (Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie) subsidie aangevraagd kon worden voor een proefbevolkingsonderzoek met contrastmammografie. Naar verwachting zal dit proefbevolkingsonderzoek eind 2024 starten.
Vraag en antwoord
Als een vrouw ‘dense borsten’ heeft betekent dit dat het borstweefsel zeer dicht is. De term ‘dense’ is afgeleid van het woord ‘densiteit’. In dit geval gaat het over de dichtheid van borstweefsel. Het grootste deel van de borsten (meer dan 75%) bestaat dan uit melkklieren en bindweefsel. Er is weinig vetweefsel in de borsten. Het borstweefsel wordt meestal minder dicht als een vrouw ouder wordt. Dit komt omdat er dan meer vetweefsel is en juist minder melkklieren en bindweefsel.
Het bevolkingsonderzoek borstkanker is voor personen tussen de 50 tot en met 75 jaar oud. Van elke 100 mensen in deze groep hebben gemiddeld 8 zeer dicht borstweefsel.
Op een röntgenfoto van de borsten kan gezien worden of iemand zeer dicht borstweefsel heeft. Dit is zelf niet goed te voelen. Tot nu toe is alleen nog voor deelnemers aan wetenschappelijke studies, zoals DENSE (aanvullende MRI screening bij vrouwen met hoge borstdensiteit) (aanvullende MRI (magnetic resonance imaging)-screening bij vrouwen met hoge borstdensiteit), vastgelegd of het borstweefsel dicht is. Dat gebeurt niet bij het bevolkingsonderzoek borstkanker.
Het hebben van zeer dicht borstweefsel is deels erfelijk bepaald. Maar dit is niet de enige verklaring. Ook andere factoren, zoals leeftijd en hormonen, zijn van invloed op de dichtheid van borstweefsel. Naarmate mensen ouder worden neemt in de meeste gevallen de dichtheid van hun borstweefsel af.
Hieronder ziet u röntgenfoto’s van borsten (mammogrammen). Op de linkerfoto ziet u een borst met weinig dicht borstweefsel. Er is veel vetweefsel en weinig klier- en bindweefsel in de borst aanwezig. Van links naar rechts neemt in de foto’s de dichtheid van het borstweefsel toe. De meest rechtse foto laat zeer dicht borstweefsel zien. Deze borst heeft weinig vetweefsel en veel klier- en bindweefsel. Klierweefsel en bindweefsel maken de foto’s witter. De DENSE (aanvullende MRI screening bij vrouwen met hoge borstdensiteit)-studie (aanvullende MRI (magnetic resonance imaging)-screening bij vrouwen met hoge borstdensiteit) heeft gekeken naar vrouwen met zeer dicht borstweefsel zoals op de meest rechtse foto.
Ja, vrouwen tussen de 50 en 75 jaar oud met zeer dicht borstweefsel hebben een grotere kans op borstkanker dan de ‘gemiddelde’ Nederlandse vrouw in deze leeftijdsgroep.
Kijk hier voor meer informatie over risicofactoren voor borstkanker.
Nee, dat gebeurt nu nog niet. Er is namelijk ook nog geen aanbod voor mensen met zeer dicht borstweefsel ('dense borsten').
Nee, de dichtheid van het borstweefsel wordt bij de huidige screening niet gemeten. Dat is alleen gedaan bij de deelnemers aan de DENSE (aanvullende MRI screening bij vrouwen met hoge borstdensiteit)-studie (aanvullende MRI (magnetic resonance imaging) screening bij vrouwen met zeer dicht borstweefsel). De screeningslaborant kan u daar dus niets over vertellen.
Ja, u kunt uw foto’s opvragen. U kunt hiervoor contact opnemen met de uitvoeringsorganisatie voor bevolkingsonderzoek.
Als u zich zorgen maakt over uw borsten kunt u een afspraak maken met uw huisarts om dit te bespreken. De huisarts kan u niet specifiek voor een MRI (magnetic resonance imaging)-onderzoek doorverwijzen. Dat is een beslissing die door de borstkankerspecialisten in het ziekenhuis wordt genomen. In de richtlijn van de zorgverleners is dicht borstweefsel op dit moment geen indicatie voor MRI-onderzoek.
Bij verwijzing bekijkt de radioloog welk onderzoek voor u het beste is. Dit kan een MRI (magnetic resonance imaging)-onderzoek (magnetic resonance imaging) zijn maar mogelijk ook een ander onderzoek.
Met het reguliere bevolkingsonderzoek op basis van een mammografie worden bij deelnemers met zeer dicht borstweefsel relatief vaker tumoren gemist. Maar het bevolkingsonderzoek is ook voor hen absoluut van belang. Bij deelnemers met zeer dicht borstweefsel (dense borsten) wordt ongeveer 60% van de tumoren opgespoord, tegenover 70-85% bij vrouwen met een andere borstdensiteit. Het is en blijft dus belangrijk om deel te nemen aan het reguliere bevolkingsonderzoek.