Aan de studie deden zes werknemers mee van drie verschillende Amerikaanse copyshops, en een controlegroep van elf gezonde vrijwilligers die niet met kopieermachines of printers werkten. Per persoon werden in één week drie neusspoelingen en drie urinemonsters afgenomen. Dit gebeurde op maandagmorgen (vóór aanvang van de werkzaamheden), maandagmiddag aan het einde van de werkdag, en vrijdagmiddag aan het einde van de werkweek. Dit werd drie keer herhaald in willekeurig gekozen weken over een periode van twee jaar, om ook de variatie van de metingen in de tijd in kaart te brengen. Daarnaast werd de concentratie van nanodeeltjes in de lucht tijdens de werkzaamheden gemeten. De concentratie varieerde sterk van dag tot dag, met piekconcentraties tot 143.000 deeltjes/cm³. De gemiddelde blootstelling over een week lag tussen de 11.000 - 14.000 deeltjes/cm³ in de drie copyshops, vergeleken met 1200 – 7600 deeltjes/cm³ in de kantoren van de controlegroep. De deeltjesgrootte-verdeling verschilde per copyshop, maar de gemiddelde deeltjesgrootte lag in alle copyshops onder de 100 nm, waarmee de deeltjes onder de EU Europese Unie (Europese Unie)-definitie van een nanomateriaal vallen^[2].

In de neusmonsters werd het aantal witte bloedcellen gemeten. Dat is een maat voor de activiteit van het immuunsysteem. Dit aantal was significant hoger bij de werknemers van de copyshops dan bij de controlegroep. Ook werden in de neusmonsters verhoogde concentraties gevonden van een aantal cytokinen^[3], die wijzen op ontstekingsreacties. In de urinemonsters van de werknemers werd ook een verhoogde concentratie van een signaalstof voor oxidatieve stress^[4] gemeten. De concentraties aan cytokinen en de signaalstof voor oxidatieve stress bleven stabiel tijdens de verschillende meetweken, wat duidt op een chronisch effect. Vijf van de zes deelnemende werknemers rapporteerden ook gezondheidsklachten, variërend van waterige en geïrriteerde ogen tot hoofdpijn, astma en allergieën.

RIVM/KIR kennis- en informatiepunt risico’s van nanotechnologie (kennis- en informatiepunt risico’s van nanotechnologie)-overweging:

De resultaten van deze studie laten zien dat chronische blootstelling aan nanodeeltjes afkomstig van kopieermachines en printers kan leiden tot ontstekingsreacties in de neus. Hoewel de onderzochte groep klein is (6 werknemers en 11 ‘controles’), werden er significante effecten gevonden, zowel voor de ontstekingsindicatoren in de neusspoelingen, als voor de signaalstof voor oxidatieve stress in de urine. Dit laatste kan wijzen op een reactie van het hele lichaam op de ontsteking. Oxidatieve stress is echter geen specifieke indicator voor blootstelling aan nanodeeltjes, omdat dit ook door andere factoren kan worden veroorzaakt. Het is in dit type onderzoek niet mogelijk alle andere oorzaken uit te sluiten. In eerdere studies met acute blootstellingen van proefdieren en celmodellen aan door draaiende printers uitgestoten nanodeeltjes zijn vergelijkbare resultaten gevonden (zie ook Signaleringsbrief Jaargang 7, nummer 1). Ook blijkt uit een recent uitgekomen overzichtsartikel dat bij studies onder werknemers van copyshops herhaaldelijk dezelfde gezondheidseffecten worden gevonden, namelijk ontstekingsreacties in de luchtwegen en verergering van astmatische klachten. Volgens de auteurs is vervolgonderzoek op grotere schaal nodig om de gevonden chronische effecten te bevestigen. Het is niet bekend in hoeverre de concentraties aan nanodeeltjes in de Amerikaanse copyshops vergelijkbaar zijn met de situatie in Nederlandse copyshops. Voor zover bij het RIVM bekend, zijn blootstellingsconcentraties in Nederlandse copyshops niet gemeten. De gemiddelde concentraties in deze studie (11.000 – 14.000 deeltjes/cm³) liggen echter onder de tijdelijke Nanoreferentiewaarden (20.000 of 40.000 deeltjes/cm³, afhankelijk van de dichtheid van de deeltjes). Omdat in deze studie bij langdurige blootstelling aan nanodeeltjes in concentraties onder de Nanoreferentiewaarden al wel gezondheidseffecten worden gevonden, is nader onderzoek wenselijk.