Overzicht van bijzondere meldingen, clusters en epidemieën tot en met 20 september 2012
Binnenlandse signalen
Landelijke verheffing van Cryptosporidium
Er is een opvallende toename van Cryptosporidum in
verschillende delen van het land. De percentages van ingezonden
Cryptosporidium-positieve fecesmonsters verschilt per
regio, maar grofweg is het percentage dit jaar circa 5-10% versus
1% in voorgaande jaren in de nazomer. Het leeftijdsaandeel van
kinderen jonger dan 10 jaar lijkt toe te nemen. Het is nog niet
duidelijk of het bij alle patiënten eenzelfde stam betreft en of
het dan een dierlijke (C. parvum) of humane (C.
hominis) stam is. De stammen zullen hiertoe nog nader worden
onderzocht bij het RIVM. De parasiet kan vooral bij mensen met een
immuundeficiëntie heftige diarree veroorzaken. Het zwemmen in
oppervlaktewater is de meest waarschijnlijke oorzaak, maar ook
contact met feces van runderen of schapen kan leiden tot
besmetting. Er is geen landelijke surveillance voor
Cryptosporidium. De betrokken GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)’en brengen de
verheffing nader in kaart.
(Bronnen: Saltro Diagnostisch Centrum Utrecht, Tergooiziekenhuizen,
Laboratorium Microbiologie Twente Achterhoek Enschede,
Diakonessenhuis Utrecht, UMC (Universitair Medisch Centrum)-Utrecht, RIVM-LIS (Laboratorium voor Infectieziekten en Screening),
GGD’en Gooi & Vechtstreek, Flevoland, Utrecht en
Midden-Nederland)
Malaria tropica mogelijk opgelopen in Zuid-Europa
Eind augustus jl. werd een Liberiaanse man wonend in Nederland opgenomen met sinds 5 dagen heftige buikklachten en koorts. Een bloeduitstrijk (differentiële telling) toonde Plasmodium falciparum aan. (Figuur 1) Hij reageerde goed op een behandeling met kinine en een nabehandeling met atovaquon/ proguanil. De patiënt was de afgelopen 4 jaar niet buiten Europa geweest. In het verleden heeft hij in Liberia malaria doorgemaakt. Deze zomer was hij in Italië en Spanje geweest. Afrikaanse vrienden die hij daar heeft bezocht reizen regelmatig op en neer naar Afrika en zouden klachten hebben gehad die passen bij malaria. In Europa opgelopen malaria tropica is sporadisch beschreven. Mogelijke verklaringen zijn besmette muggen die zijn mee gereisd met de bagage of vliegtuigen, of lokale transmissie in Spanje of Italië. Er zijn daar muggen die als vector kunnen dienen en een immigrant met gametocyten in zijn bloed zou een lokaal reservoir kunnen vormen. (Bronnen: arts-microbioloog J.A.Kaan, internist-infectioloog S.U.C. Sankatsing (beiden werkzaam bij Diakonessenhuis Utrecht) en GGD Midden-Nederland)
Figuur 1 Bloeduitstrijk patiënt. Bron foto D. van Deursen-Hoek
Verheffing echovirus 9 op een kinderdagverblijf
De GG&GD (geneeskundige gezondheidsdienst) Utrecht meldt een cluster van exantheem in de babygroep van een kinderdagverblijf. Half augustus werden in de loop van een week 6 kinderen ziek met koorts en fijnvlekkig, puntvormig exantheem dat begon op de buik en zich vervolgens verspreidde over de rest van het lichaam. De leidsters hadden geen klachten. De gemiddelde ziekteduur was 5 tot 7 dagen. Opvallend was dat een week na de eerste ziektedag van het eerste kind, de moeder van dit kind is opgenomen vanwege een virale meningitis veroorzaakt door een enterovirus. Een dag na de moeder ontwikkelde ook de vader koorts en hoofdpijn. Bij de vader is geen diagnostiek gedaan en hij is hersteld. Van 5 kinderen met klachten zijn fecesmonsters voor diagnostiek opgestuurd naar het RIVM-LIS. Subtypering toonde bij 2 kinderen en de moeder een echovirus 9 aan. Enterovirussen komen relatief veel voor in Nederland, ook op kinderdagverblijven. Echovirus 9 is geassocieerd met exantheem en virale meningitis. Een cluster als deze wordt niet vaak gemeld of bevestigd met diagnostiek. (Bronnen: Utrecht, Diakonessenhuis Utrecht, RIVM-LIS)
Buitenlandse signalen
Hantavirus pulmonair-syndroom onder bezoekers Yosemite Park in de VS (Verenigde Staten)
In het Yosemite Park in de VS zijn 9 mensen ziek geworden door het Sin Nombre hantavirus. De mensen kregen ernstige longklachten (Hanta Pulmonair Syndrome). Drie van hen zijn overleden. De kans om na een bezoek aan Yosemite Park ziek te worden van het hantavirus is heel klein. Het park heeft de tent cabines gesloten nadat er hertmuizen (Peromyscus maniculatus, zie foto 1) waren aangetroffen. Hertmuizen vormen het reservoir van het Sin Nombrevirus, een hantavirus. Overdracht naar de mens vindt plaats door het inademen van aerosolen met ingedroogde muizenurine of -feces. Het virus is niet van mens-op-mens overdraagbaar. De parkautoriteiten hebben mensen die tussen 10 juni en 24 augustus hebben overnacht in de signature tent cabins in Curry Village of in de High Sierra Camps in Yosemite National Park geïnformeerd over de situatie en gevraagd alert te zijn op symptomen van hantavirusinfectie. Bij geen van de Nederlanders die in Yosemite Park hebben overnacht is een hantavirusbesmetting gemeld. (Bron: RIVM-LCI (Landelijke coördinatie infectieziektebestrijding))
Foto 1 Peromyscus Maniculatus Bron foto http://www.cedarcreek.umn.edu/mammals/cricetidae.html
Patiënt met vossenlintworm in Zweden
Het Zweedse Centrum voor Infectieziektebestrijding meldt op haar website een patiënt met vossenlintworm (Echinococcus multilocularis). De patiënt zou waarschijnlijk in Centraal-Europa besmet zijn. Het risico op besmetting in Zweden wordt door de gezondheidsautoriteiten als erg klein geschat. Wel zijn er in Zweden sinds februari 2011 een viertal besmette vossen aangetroffen op verschillende locaties in het land. (Bron: Smittskyddsinstitutet)
Krim-Congo hemorrhagische koortsvirus bij schapen in Roemenië
Een studie uitgevoerd in 2008 en gepubliceerd in 2012 (Ceianu et al, Vector-Borne and Zoonotic Diseases 2012) toont voor het eerst circulatie van Krim-Congo hemorrhagische koortsvirus (CCHF-virus) onder schapen in Oost-Roemenië (Tulcea). 28% (131/ 471) van de schapen waren IgG (Immunoglobulin G)-positief voor het virus. De Hyalomma marginatum-teek, die als vector dient, komt endemisch voor in Roemenië. De schapen vertonen zelf geen klachten, maar dienen als gastheer voor de teken en kunnen bovendien het virus vermeerderen en zo tijdens een viremie andere teken besmetten. Op de Balkan komt CCHF al enige tijd voor. Zo hebben de gezondheidsautoriteiten in Kosovo recent 11 bevestigde humane gevallen gemeld. CCHF verloopt bij mensen soms mild, maar kan ook leiden tot hemorragische koorts en sterfte. De nu aangetoonde seroprevalentie onder schapen in Roemenië geeft aan dat het verspreidingsgebied van CCHF verandert. (Bronnen: Episouth, Ceianu et al, Vector-Borne and Zoonotic Diseases 2012)
Bijzonder bijtincident in de Verenigde Staten
In een meer in de Amerikaanse staat Pensylvania is een zwemmer gebeten door een rabide bever (Foto 2 ). Omdat het ongebruikelijk is dat bevers mensen aanvallen, werd het dier getest op rabiës. De bever bleek positief. Uit het gebied zijn ook berichten van mogelijk rabide vossen die mensen hebben aangevallen. Het lijkt daarom waarschijnlijk dat de bever rabiës heeft opgelopen via een lokale, rabide vos. De zwemmer kreeg postexpositieprofylaxe. (Bron: Promed)
Antraxuitbraak onder injecterende druggebruikers
Sinds juni dit jaar zijn er in totaal 11
antraxpatiënten gemeld onder injecterende druggebruikers uit
verschillende Europese landen. Vier patiënten zijn overleden. De
meldingen komen uit Duitsland (4), Denemarken (2), Frankrijk (1) en
Groot Brittannië (4). De bron is waarschijnlijk een partij besmette
heroïne, net zoals tijdens een antraxuitbraak in 2010 het geval
was. Het is nog niet bekend waar deze partij vandaan komt of naar
welke landen deze is gedistribueerd. (Bron: EWRS (early warning response system))
Auteur
E. Fanoy, Centrum Infectieziektebestrijding, RIVM, Bilthoven
Correspondentie:
E. Fanoy | ewout.fanoy@rivm.nl
Foto 2 Noord-Amerikaanse bever Bron foto Adam Welz