In Nederland hebben ongeveer 20.000 mensen hiv (humaan immunodeficientievirus). Het aantal nieuwe patiënten is de afgelopen jaren minder geworden. Dat komt door het gebruik van condooms, regelmatig testen en vroege behandeling. Toch komen er elk jaar ongeveer 800 nieuwe patiënten bij. Het middel PrEP (pre-expositie profylaxisis) kan helpen dit aantal verder omlaag te brengen.
Wat is PrEP?
PrEP (pre-expositie profylaxisis) kun je slikken vóórdat je seks hebt met iemand die mogelijk hiv (humaan immunodeficientievirus) heeft. PrEP-pillen bestaan uit de hiv-remmers emtricitabine en tenofovir. Ze zijn bedoeld om hiv te voorkomen. PrEP werkt goed en is veilig als je het op de juiste manier gebruikt, met de juiste zorg eromheen. Dat betekent dat de gebruiker zich regelmatig (2 tot 4 keer per jaar) laat testen op soa (seksueel overdraagbare aandoening) en hiv en laat onderzoeken of de nieren nog goed werken.
PrEP werkt niet tegen een bestaande hiv-infectie. Daarom moet je eerst een hiv-test doen, voordat je PrEP kan gebruiken. Bij PrEP-gebruik is het advies om een condoom te blijven gebruiken om andere soa-infecties te voorkomen.
PrEP-pilot
Na een advies van de Gezondheidsraad in maart 2018 startte in augustus 2019 een landelijke pilot met PrEP. Deze pilot is bedoeld voor mannen die seks hebben met mannen, en die een groot risico lopen op infectie met hiv. Dat is het geval bij anale seks zonder condoom met iemand waarvan de hiv-status onbekend is of die niet of niet goed behandeld wordt voor zijn hiv-infectie. Aan de pilot doen maximaal 8.500 mensen mee. Het RIVM coördineert de pilot.
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport)) stelde 22 miljoen euro beschikbaar voor de pilot. Via deelnemende GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst)’en krijgen de 8.500 mensen die hiervoor in aanmerking komen PrEP en PrEP-zorg (testen op soa en de werking van de nieren). De PrEP-gebruikers betalen zelf 7,50 euro per 30 pillen. De soa-testen en de behandeling van soa krijgen zij vergoed. De pilot duurt 5 jaar.
Mensen die niet in aanmerking komen voor PrEP en PrEP-zorg via de GGD’en kunnen PrEP op recept via de huisarts krijgen.
Rol GGD’en
Binnen de tijdelijke PrEP-regeling zorgen de GGD’en voor de PrEP-pillen en de PrEP-zorg. Hiervoor zijn 8 GGD’en aanspreekpartner voor het RIVM. Deze GGD’en bieden ook soa-zorg en seksualiteitshulpverlening aan binnen de Centra Seksuele Gezondheid (CSG (Centrum Seksuele Gezondheid)’s). Dit gebeurt binnen de ASG regeling. Niet alle CSG’s doen mee aan de PrEP-pilot.
Evaluatie PrEP-pilot
PrEP-zorg speelt een belangrijke rol in het verminderen van het aantal hiv-diagnoses. Het begeleiden van PrEP-gebruikers is belangrijk om het aantal hiv-infecties verder te laten dalen. Dat is de conclusie uit de eindevaluatie van de PrEP-pilot. Deze evaluatie deed het RIVM in opdracht van het ministerie van VWS.
Ook onderzocht het RIVM de mogelijkheden om de PrEP-zorg na de pilot te organiseren. De scenarioverkenning beschrijft de voor- en nadelen van PrEP-zorg bij de verschillende PrEP-zorgaanbieders. Het RIVM gaf op basis daarvan advies aan de het ministerie van VWS.
PrEP-zorg via de GGD na 1 augustus 2024
Op basis van de evaluatie en de scenarioverkenning heeft de minister besloten PrEP-zorg structureel wordt bij CSG’s. Op 1 augustus 2024 stopt de PrEP-pilot. Vanaf dan zit PrEP-zorg in de regeling specifieke uitkering Aanvullende Seksuele Gezondheidszorg. Dit betekent dat de CSG’s naast soa-zorg en seksualiteitshulpverlening aan jongeren ook blijvend PrEP-zorg zullen bieden. Vanaf 1 augustus 2024 geldt het volgende:
- PrEP-zorg is bij de CSG’s beschikbaar voor alle mensen die een substantieel risico lopen op hiv, zoals staat in de indicatiestelling in de multidisciplinaire richtlijn.
- Er zit geen grens meer aan het aantal PrEP-gebruikers. Meer mensen kunnen PrEP-zorg krijgen via de CSG’s. Dit wordt wel beperkt door het beschikbare budget. Daardoor kan het zijn dat er wachtlijsten bij de CSG’s blijven bestaan.
- CSG’s helpen mensen die extra aandacht nodig hebben om PrEP op de goede manier te slikken en mensen die in kwetsbare omstandigheden leven (zoals statushouders, sekswerkers, mensen met bijkomende seksualiteitsproblematiek of hoge soa-incidentie).
- CSG’s helpen nieuwe PrEP-gebruikers met opstarten.
- PrEP-gebruikers die bij de CSG opgestart zijn en ervaren zijn in het goed gebruiken van PrEP, kunnen in overleg met de huisarts terug naar de eerstelijnszorg.
- PrEp-gebruikers krijgen de PrEP-consulten en soa-diagnostiek vergoed binnen de regeling.
- PrEP-gebruikers halen zelf met een recept de medicatie op of bestellen deze bij een (online) apotheek.
- PrEP-gebruikers betalen de medicatie zelf. De prijs verschilt per apotheek. Gemiddeld is dit 30 euro voor 30 PrEP-pillen. PrEPnu houdt een PrEP-prijslijst bij van apotheken in verschillende plaatsen in Nederland.
10 veelgestelde vragen over PrEP via de GGD na 1 augustus 2024 staan op de website Man tot Man. Kijk op de websites van Soa Aids Nederland en Man tot Man voor meer informatie over PrEP