Wetenschappelijke literatuur laat zien dat microplastics en nanoplastics op dit moment geen wijd verbreid risico vormen voor mens en milieu. Een uitzondering hierop zijn kleine zakjes. Het bewijs is echter beperkt en de situatie kan veranderen als de verontreiniging met plastics in het huidige tempo doorzet.
Dit blijkt uit een grootschalig literatuuronderzoek van SAPEA - een consortium van Europese Academies, dat in januari 2019 is gepubliceerd. Op basis hiervan adviseert de wetenschappelijke adviesraad van de Europese Commissie om het huidige plasticsbeleid te verbreden en uiteindelijk verontreiniging met microplastics te voorkomen.
Bevindingen
De wetenschappers van SAPEA bestudeerden de meest betrouwbare natuurwetenschappelijke bevindingen en computermodellen. Ook bekeken zij literatuur uit de sociale wetenschappen. De belangrijkste bevindingen zijn:
- Microplastics zijn aanwezig in de lucht, de bodem, het sediment, zoetwater, zeeën en oceanen. Ook zijn zij aangetroffen in sommige voedingsmiddelen. Daardoor dient beleid zich niet alleen op de zeeën te richten maar op alle milieucompartimenten.
- De deeltjes komen van verschillende bronnen, zoals plastic producten, textiel, de visserij, landbouw en afval.
- Uit gecontroleerde experimenten blijkt dat deze deeltjes in hoge concentraties fysieke schade aanrichten aan flora en fauna, zo veroorzaken zij ontstekingen en stress.
- De concentraties die nu in het milieu zijn gemeten zitten ruim onder de hoeveelheid die deze schade aanricht. De beschikbare meetmethoden om dit vast te stellen hebben echter beperkingen.
- Er zijn geen betrouwbare gegevens over de hoeveelheid en het effect van nanoplastics.
Maatregelen
De wetenschappelijke adviesraad van de Europese Commissie raad op basis van het SAPEA onderzoek aan het plasticbeleid te verbreden. De wetenschappers adviseren de Europese Commissie om zich te richten op hoge volumes, hoge uitstoot en/of gevaarlijke bronnen van microplastics. Volgens de wetenschappers gaat het op de korte termijn om:
- Strengere vergunningsvoorwaarden voor producenten van plastic pallets
- Strengere eisen aan wasmachines om de uitstoot van plastic uit textiel te beperken
- Verbeterde drainagesystemen om bandenslijtsel te onderscheppen.
In het algemeen wordt aanbevolen dat de Commissie een vooruitstrevender en duurzamer preventief beleid met oplossingen voor de lange termijn moet ontwikkelen.