De basis voor onze lichamelijke en mentale gezondheid wordt gelegd in het vroege leven: tijdens de preconceptiefase en in de eerste 1.000 dagen. Deze periode krijgt steeds meer aandacht als mogelijkheid voor het bevorderen van innovaties in de geboortezorg en het volksgezondheidsbeleid. In september 2018 lanceerde het ministerie van VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) het landelijk actieprogramma Kansrijke Start. Dit artikel beschrijft het actieprogramma Kansrijke Start en geleerde lessen. Het artikel bevat ook monitoringsactiviteiten en resultaten.
Wat hebben we gedaan?
De aanpak van het landelijke actieprogramma Kansrijke Start bestond uit verschillende onderdelen. De belangrijkste waren:
- het implementeren van verandering door coalities Kansrijke Start op gemeenteniveau;
- het nauw in contact brengen van zorg- en hulpverleners vanuit het medische en sociale domein binnen hun eigen gemeenschap;
- het verbeteren van de samenwerking tussen alle betrokkenen om (toekomstige) ouders zo vroeg mogelijk te ondersteunen.
Het RIVM heeft de invoering van het actieprogramma gevolgd aan de hand van cijfers (kwantitatief) en ervaringen (kwalitatief). Daarnaast ondersteunde het RIVM coalities bij het volgen van lokale ontwikkelingen (bijvoorbeeld met leersessies).
Wat laten we zien?
Het programma wordt landelijk gecoördineerd en lokaal uitgevoerd via coalities in alle 342 gemeenten. Hierin werken organisaties en zorg- en hulpverleners uit het medische en sociale domein samen met beleidsmakers en ouders. Het programma bracht een landelijke beweging op gang, waarin professionals uit beide domeinen vormen van structurele samenwerking ontwikkelen om (toekomstige) ouders te ondersteunen met bewezen effectieve interventies. Deze bevorderen een gezonde vroege ontwikkeling en helpen onbedoelde zwangerschappen voorkomen. De effecten van het programma zijn (nog) niet meetbaar met de huidige monitoringsactiviteiten. Wel kunnen er lessen worden getrokken uit de uitvoering van het programma.
Deze lessen zijn:
- Het hebben en onderhouden van een eenduidig verhaal
- Het creëren van een blijvend gevoel van urgentie bij belanghebbenden.
- Ervoor zorgen dat het programma over meerdere sectoren en domeinen heen werkt (bijvoorbeeld zowel medisch als sociaal domein).
Conclusie
Het actieprogramma Kansrijke Start kan een voorbeeld en inspiratie zijn voor andere landen. Het artikel beschrijft hoe een nationale overheid verantwoordelijkheid nam en zo een maatschappelijke verandering startte, zonder grote systeemhervormingen of hoge kosten. Dit draagt bij aan een betere start voor kinderen.
Het artikel A good start for all children: Integrating early-life course medical and social care through Solid Start, the Netherlands’ nationwide action programme is gepubliceerd in Health Policy.
Auteurs: Eric Steegers, Jeroen Struijs, Angela Uijtdewilligen en Tessa Roseboom.