Het College van Bestuur heeft Cécile van Els per 1 november 2019 benoemd tot hoogleraar ‘Vaccinologie: Correlaten van Bescherming’ bij het departement Infectieziekten en Immunologie van de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht.

Effectieve immuunreacties

Van Els richt haar onderzoek op het ontrafelen van de keten van immuunreacties van het afweersysteem, die leiden tot effectieve en duurzame bescherming tegen infectieziekten. Sleuteleigenschappen van een effectieve immuunreactie zijn specificiteit, kwantiteit, kwaliteit en weefsellokalisatie van geheugenimmuniteit. Deze zogenaamde correlaten van bescherming verschillen per ziekteverwekker maar zijn voor de meeste infectieziekten nog onbekend.

Van Els: ‘De aansturing en interacties van immuuncellen die ziekteverwekkers specifiek kunnen aanpakken, staan in mijn huidige onderzoek centraal. We werken interdisciplinair en (inter)nationaal samen. Ik kijk ernaar uit om de humane en veterinaire vaccinologie en immunologie verder te verbinden om sneller kennis te ontwikkelen over het opwekken van duurzame correlaten van bescherming.’

Behoefte aan nieuwe vaccins

De vraag naar kennis over de werking van vaccins neemt toe. Binnen de humane infectieziektebestrijding leveren vaccins een grote bijdrage aan de volksgezondheid door het terugdringen van infectieziekten. Ook in het veterinaire veld heeft vaccinatie grote maatschappelijke en economische impact. Door opkomende (nieuwe) infectieziekten bij mens en dier is er behoefte aan nieuwe of verbeterde vaccins. Juist in de tijd van urbanisatie, toenemend reisgedrag, veranderend klimaat en intensieve veehouderij kunnen nieuwe opkomende infectieziekten zich mogelijk sneller verspreiden en is preventie belangrijk.

Vaccinontwikkeling in de 21e eeuw is al lang geen kwestie meer van trial and error, maar van rationeel vaccin ontwerp. Belangrijk is het aantonen van beschermende immuniteit vanaf de vroegste stadia van ontwikkeling. Dat is alleen mogelijk met kennis over de correlaten van bescherming en hoe je die kunt meten.

Samenwerking met RIVM

De leerstoel ‘Vaccinologie: Correlaten van Bescherming’ past in meerdere opzichten goed binnen het onderzoek van de faculteit Diergeneeskunde. De leerstoel sluit aan bij het onderzoekprogramma Infectie en Immuniteit, het onderzoekdomein One Health en de Life Sciences Hub Moleculaire Immunologie. De focus zal liggen op het verbinden van de kennis over correlaten van bescherming tegen infectieziekten bij mens en dier, ter bevordering van toepassingen in de vaccinologie en de bestrijding van (opkomende) infectieziekten.

De leerstoel is tevens verankerd binnen het Centrum voor Infectieziektebestrijding van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), een instituut met meer dan 60 jaar ervaring op het gebied van vaccins en vaccinatie. Volgens Van Els een belangrijke meerwaarde: ‘Dat stelt mij in staat om een kennisplatform ‘Vaccinologie: Correlaten van Bescherming’ in te richten dat het onderzoek en de kennis bij de faculteit Diergeneeskunde en het RIVM verbindt’.

Over Van Els

Cécile van Els is immunoloog. Zij studeerde af als medisch bioloog aan de Universiteit Utrecht en promoveerde in 1990 aan de Universiteit Leiden op een proefschrift over transplantatie immunologie. Hierna kwam zij naar het RIVM en deed onderzoek naar cellulaire immuniteit tegen verschillende infectieziekten waaronder AIDS, mazelen, kinkhoest, meningokokken- en pneumokokkenziekte. Bij het Nederlands Vaccin Instituut (2003-2010) was zij co-uitvinder van een nano-proteomics platform voor de ontdekking van T-cel epitopen.

Vanaf 2011 was Van Els terug bij het RIVM en  gaf mede vorm aan het onderzoeksportfolio vaccinimmunologie. Dit deed ze als interim manager binnen het nieuwe Centrum voor Immunologie van Infectieziekten en Vaccins en als coördinator van het instituutsbrede onderzoekspeerpunt ‘Strategic Vaccine Research’. Van Els heeft meer dan 100 peer-reviewed publicaties op haar naam staan en schreef verschillende expert reviews over correlaten van bescherming op het gebied van mazelen, griep, tuberculose, kinkhoest en pneumokokkenziekte.