Meten of chemische stoffen een allergie op de huid kunnen veroorzaken (contactallergie) kan in de nabije toekomst zonder proefdieren te gebruiken. Dat blijkt uit promotieonderzoek van Jochem van der Veen, uitgevoerd bij het RIVM en de Universiteit Maastricht als onderdeel van het Netherlands Toxicogenomics Centre project. Door verschillende testmethoden te combineren in een test strategie, ontstaat een betere voorspelling dan bij het gebruik van proefdieren of enkelvoudige tests. De nieuwe strategie is veelbelovend, maar kan op dit moment dierproeven nog niet geheel vervangen.
Sensitizers
Sommige chemische stoffen, die bijvoorbeeld worden gebruikt in cosmetica, sieraden en productieprocessen, kunnen contactallergie veroorzaken. Deze stoffen worden huid ‘sensitizers’ genoemd. Om ervoor te zorgen dat zo min mogelijk mensen allergische reacties krijgen van deze stoffen, is toxicologisch onderzoek voor nieuwe stoffen verplicht. Hiervoor worden momenteel muizen en cavia's als proefdieren gebruikt. Er wordt gezocht naar alternatieven voor dierproeven, onder andere om huidsensitizers te herkennen. Dit is niet alleen van belang om het aantal proefdieren te verminderen, maar ook om de veiligheid van cosmetica ingrediënten te kunnen vaststellen, omdat hiervoor geen dierproeven mogen worden uitgevoerd.
Tien genen
Er is een proefdiervrije methode die gebruik maakt van in een laboratorium gekweekte menselijke huidcellen. Via verschillende tests zijn tien genen geïdentificeerd die met hoge zekerheid kunnen aangeven of een stof allergische reacties zou kunnen opwekken. Er kan echter nog niet mee gemeten worden welke hoeveelheid van de stof kan leiden tot die allergische reacties.
Combineren van tests
Naast deze in vitro test op menselijke huidcellen, zijn er andere tests ontwikkeld die aanwijzingen geven of een stof tot contactallergie kan leiden. Door informatie van verschillende testen te combineren, worden meerdere biologische processen die van belang zijn in het ontstaan ervan gemeten. Uit dit promotie onderzoek is gebleken dat hierdoor op een nauwkeurigere manier wordt voorspeld of een stof een sensitizer is of niet.
Nog niet proefdiervrij
In de afgelopen jaren is veel vooruitgang geboekt in de ontwikkeling van meerdere nieuwe methoden voor het herkennen van huidsensitizers. Ondanks dat de huidige proefdiervrije strategie waardevolle informatie oplevert is het geheel vervangen van dierproeven nog niet mogelijk. Een nieuwe methode moet eerst gevalideerd worden, waarbij de voorspelbaarheid en de reproduceerbaarheid verder moet worden getest. Maar de verwachting is dat het niet heel lang meer zal duren voordat een proefdiervrije test strategie voor het herkennen van huidsensitizers volledig gebruikt kan worden.