Het schadelijke effect van een mengsel van Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS (Zeer Zorgwekkende Stoffen)) kan groter zijn dan het effect per stof. Met dit mengseleffect wordt zeer beperkt rekening gehouden bij de vergunningverlening. Ook wordt er niet gekeken naar hoeveel ZZS via de lucht op de bodem of in het water terechtkomen. Dat blijkt uit een verkenning van het RIVM.
Het precieze effect van mengsels op de gezondheid van mens en milieu is meestal niet bekend. Het RIVM doet aanbevelingen op welke manier hier in de vergunningverlening rekening mee gehouden kan worden. Het RIVM benadrukt dat het voor de gezondheid van mens milieu, ook los van een mengseleffect, altijd belangrijk is om zo min mogelijk ZZS naar de leefomgeving uit te stoten.
Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat stoffen met eenzelfde toxische werking, zorgen voor een mengseleffect. Dit geldt bijvoorbeeld voor polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAKs (Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen)), dioxines en bepaalde bestrijdingsmiddelen. Er kan ook een mengseleffect zijn doordat stoffen met verschillende werking wel eenzelfde orgaan in de mens aantasten. Hoe groot deze effecten zijn hangt af van de samenstelling van het mengsel, de concentraties en de schadelijkheid van de individuele stoffen en kan verschillen per locatie. In alle gevallen geldt: hoe lager de uitstoot hoe kleiner de kans op schadelijke effecten voor mens en milieu.
Bedrijven moeten een vergunning hebben voor het uitstoten van ZZS (Zeer Zorgwekkende Stoffen) naar water en lucht. Deze vergunning wordt meestal per stof gegeven, terwijl een bedrijf vaak een mengsel van gevaarlijke stoffen uitstoot. Ook blijft buiten beeld hoeveel van deze stoffen en hun mengsels uiteindelijk via lucht op de bodem en het oppervlaktewater terechtkomt (depositie). Daarom doet het RIVM in deze verkenning een aantal aanbevelingen.
Aanbevelingen
Aanpassen vergunningsproces
De overheid kan beleid maken waardoor de kans op mengseleffecten van ZZS kleiner wordt. Dit is in lijn met de Duurzame Chemische Strategie van de Europese Commissie die nadrukkelijk aandacht vraagt voor mengsels van stoffen.
Het RIVM geeft opties hoe men bij het verlenen van een vergunning rekening kan houden met het mengseleffect en met depositie van ZZS en andere stoffen. Het advies is om deze opties verder uit te werken.
Verlagen uitstoot ZZS
Er zijn al strenge voorwaarden voor de uitstoot van ZZS. Door de maximale uitstoot van individuele stoffen met een bepaalde rekenfactor te verlagen, wordt de kans op het optreden van schadelijke mengseleffecten kleiner. Dit is één van de technische RIVM-voorstellen om nader te verkennen.
In kaart brengen plaatselijke situatie
Er is meer onderzoek nodig om in kaart te brengen op welke plekken in Nederland ZZS het meest in lucht, water en bodem terecht komen. Deze locaties kunnen vervolgens als eerste aangepakt worden om mengseleffecten te voorkomen.
Samenwerking
Om te zorgen dat de RIVM-voorstellen praktisch en uitvoerbaar zijn, is het belangrijk om hierbij samen te werken met betrokken partijen, zoals omgevingsdiensten.
Het RIVM heeft deze verkenning gedaan in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.