Orf is een besmettelijke ziekte die wordt veroorzaakt door een virus. Het virus wordt overgedragen op mensen door schapen en geiten. Bij orf ontstaan er knobbeltjes en blaren op de handen of onderarmen. Orf komt voornamelijk voor bij mensen die veelvuldig in contact komen met schapen en geiten.
Wat is orf?
Orf is een besmettelijke ziekte veroorzaakt door het Parapoxvirus. Het is een zoönose, wat inhoudt dat de ziekte wordt overgedragen van dieren op mensen. De tijd tussen besmetting en de eerste symptomen bedraagt 3 tot 6 dagen.
Wat zijn symptomen van orf?
Orf begint met het ontstaan van kleine roodblauwe knobbeltjes op de huid van vingers, handen of onderarmen. Vervolgens ontstaan blaasjes, soms met een centrale inzinking. Deze blaasjes gaan na enkele dagen over in met etter gevulde blaren van 2-3 centimeter doorsnede die gemakkelijk bloeden en bedekt zijn met dunne korsten. De blaren hebben een gemiddelde diameter van 2-3 centimeter en worden omgeven door een ring van rode vlekjes.
Vaak gaan de symptomen gepaard met lokale drukpijn of jeuk. In sommige gevallen treedt gedurende 3-4 dagen lymfeklierzwelling, een verhoogde temperatuur en malaise op. Uiteindelijk worden de blaren bedekt met droge, dikke korsten. Doorgaans verdwijnen de huidafwijkingen zonder littekenvorming in gemiddeld 6 weken. In ernstige gevallen kan een secundaire bacteriële infectie optreden en houden de ziekteverschijnselen maanden aan.
Besmetting en preventie van orf
Het orfvirus komt het lichaam binnen via een huidbeschadiging. Besmetting verloopt meestal door direct contact met de slijmvliezen of huidafwijkingen van geïnfecteerde schapen of geiten, door het geven van de fles aan lammeren of door het hanteren van dierproducten zoals wol en vlees. Een veel voorkomende besmettingsroute is het uit de hand laten eten van schapen of geiten. Het orfvirus kan lange tijd in leven blijven buiten het dier, bijvoorbeeld in de afgevallen korstjes. Daardoor kan het virus ook indirect, bijvoorbeeld via stro of kleding, overgedragen worden. Besmetting met het orfvirus van mens op mens is tot op heden niet aangetoond.
De kans op een orfinfectie kan verkleind worden door hygiënemaatregelen zoals het dragen van beschermende kleding bij contact met geïnfecteerde schapen of geiten en tijdens het vaccineren van de dieren. Verder is het belangrijk de handen en blootgestelde huid te wassen met water en zeep na contact met mogelijk besmette dieren en niet te eten en te drinken bij de dieren. Tevens is aan te raden de kleding die bij de dieren gedragen is, direct na thuiskomst uit te trekken en te wassen.
Hoe vaak komt orf voor?
Orf is een beroepsgebonden zoönose. Schapen- en geitenhouders, dierenartsen, personeel van schapenslachterijen en slagers hebben een verhoogd risico op infectie. Ook het handmatig slachten van schapen tijdens het islamitische Offerfeest en het bezoeken van ‘lammetjesdagen’ waar kinderen lammetjes en geitjes mogen aaien en voeden, vormt een risico op besmetting.
Het is onbekend hoe vaak orf voorkomt in Nederland omdat een aanzienlijk deel van de infecties mild of zonder symptomen verloopt. In de meeste gevallen wordt geen bezoek gebracht aan een (huis)arts bij een orfinfectie. De Gezondheidsdienst voor Dieren (GD (Gezondheidsdienst voor Dieren)) en dierenartsen ontvangen de meeste meldingen van orf in het voorjaar rond de lammerperiode.