Samenvatting

Chemische stoffen kunnen via bodem, lucht of water in planten of dieren terechtkomen. Dit kan direct schadelijk zijn voor het organisme, maar indirect ook voor de dieren die deze organismen eten. Het RIVM stelt een nieuwe methode voor om het effect van deze 'doorvergiftiging' op vogels en zoogdieren in de voedselketen nauwkeuriger te bepalen. Dit is van belang voor een betere onderbouwing van de risicogrenzen voor stoffen. De nieuwe methode verschilt op een aantal punten van de methoden die hiervoor in de huidige Europese richtlijnen zijn opgenomen. Ten eerste wordt de concentratie waar het dier aan blootstaat op een andere manier berekend. Met deze methode kan nauwkeuriger in kaart worden gebracht in welke mate chemische stoffen giftig zijn doordat ze in de voedselketen ophopen. Ook geeft het weer in welke mate 'hogere' organismen in die keten, zoals vogels en zoogdieren, gevoelig zijn voor een stof. Het verschil is dat niet meer wordt uitgegaan van de concentratie van een stof in het voedsel, maar van de hoeveelheid van de stof per hoeveelheid energie die een dier per dag nodig heeft en via voedsel tot zich krijgt. Het uitgangspunt daarvan is dat sommige soorten voedsel energierijker zijn dan andere. Dat gegeven heeft invloed op de hoeveelheid die dieren dagelijks consumeren en dus ook op de mate waarin een chemische stof die in het voedsel zit wordt opgenomen. Door deze 'opnamesnelheid' van het voedsel in de beoordeling te betrekken, kunnen voor verschillende soorten voedsel specifieke risicogrenzen worden bepaald. Daarnaast is aan de voedselketen voor bodem een stap toegevoegd om roofdieren die vogels en zoogdieren eten beter te beschermen; deze categorie dieren ontbreekt in de huidige richtlijnen. Ten slotte presenteert het RIVM een leidraad om uit de risicogrenzen van een stof in planten en dieren (biota), een concentratie in water of bodem te berekenen. Dit laatste aspect voorziet in een behoefte van onder meer waterbeheerders.