Samenvatting

Bij de uitstoot van Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS Zeer Zorgwekkende Stoffen (Zeer Zorgwekkende Stoffen )) door de industrie toetst een vergunningverlener of de concentratie van een ZZS in de lucht lager is dan de norm die er voor die stof is. Dit heet een immissietoets. Als de stof in de leefomgeving boven de norm uitkomt dan zijn extra maatregelen van het bedrijf nodig om de uitstoot te verminderen. De immissietoets wordt nu per chemische stof uitgevoerd en houdt er geen rekening mee dat meerdere stoffen tegelijk kunnen voorkomen.

In deze kennisnotitie toetst het RIVM of de Hazard-Index methode (HI-methode) een geschikte manier is om in de immissietoets rekening te houden met het schadelijke effect van een mengsel van chemische stoffen. We noemen dit ook wel het mengselrisico of cumulatie. De schadelijke effecten van een mengsel kunnen groter zijn dan de effecten van één stof. Hoe groot die kans is, hangt af van de samenstelling, de concentraties en de schadelijkheid van de stoffen in het mengsel.

Het RIVM toetst de HI-methode in een aantal lokale casussen, waaronder Chemelot. Voor deze casus zijn de jaargemiddelde meetgegevens gebruikt van drie Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) die kankerverwekkend zijn: 1,3 butadieen, monovinylchloride en benzeen. De ZZS zijn gemeten in de lucht in de nabijheid van Chemelot. De Omgevingsdienst Zuid-Limburg leverde deze meetgegevens aan. De drie afzonderlijke ZZS blijven in de immissietoets onder hun luchtnorm, het Maximaal Toelaatbaar Risico (MTR maximaal toelaatbaar risico (maximaal toelaatbaar risico)).

Uit het onderzoek blijkt dat de HI-methode toegepast kan worden in de immissietoets om het mengselrisico van blootstelling aan meerdere chemische stoffen in de lucht te beoordelen. Daarnaast wijst de HI-methode op een verhoogd mengselrisico op het meetstation naast Chemelot in de jaren tussen 2018 en 2024, met uitzondering van 2022 en 2024. De HI-methode is momenteel geen onderdeel van het vergunningenbeleid. Het RIVM adviseert met deze uitkomsten wel te onderzoeken of de uitstoot van de betreffende stoffen kan worden verlaagd. Om de actuele gezondheidseffecten voor omwonenden te kunnen inschatten is meer informatie nodig over de blootstelling. De concentraties ZZS in de lucht zullen in het algemeen waarschijnlijk lager zijn op grotere afstand van het Chemelot-terrein.

In 2025 doet het RIVM samen met stakeholders onderzoek naar de voor- en nadelen van een eventuele beleidsmatige toepassing van de HI-methode.