De veiligheid rond Schiphol is een belangrijk thema in de discussie over de nationale luchthaven. De zogeheten externe veiligheid heeft betrekking op mogelijke ongevallen tijdens een start of een landing van een vliegtuig op Schiphol, en de kans dat daarbij slachtoffers vallen onder aanwezigen op de grond. Hoewel de kans op een ongeval tijdens een specifieke vlucht erg klein is, levert het hoge jaarlijkse aantal vluchten op Schiphol een verhoogd risico op voor de omgeving van de luchthaven.

De externe veiligheid van luchthavens wordt uitgedrukt in twee begrippen: plaatsgebonden risico en groepsrisico. De activiteiten die RIVM op dit gebied uitvoert, zijn:

  • betrokkenheid bij modelontwikkeling
  • betrokkenheid bij beleidsontwikkeling
  • monitoring van de externe veiligheid van 1990 tot nu
  • prognoses voor de ontwikkeling van externe veiligheid in de toekomst.

Modelontwikkeling

Externe veiligheid wordt berekend met modellen. Deze modellen beschrijven in dit geval de kans op een vliegtuigongeval, de kansverdeling voor de locatie waar het vliegtuig op de grond terechtkomt, en de kans dat een persoon die daar aanwezig is overlijdt. Het uitvoerende werk van de modelontwikkeling wordt gedaan door het NLR Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium). RIVM heeft vaak een begeleidende rol, en houdt daarbij ook de samenhang met de modellen voor externe veiligheid van activiteiten met gevaarlijke stoffen in de gaten.

Beleidsontwikkeling

Externe veiligheid speelt zich af op het grensvlak van luchthavengebruik en ruimtelijke ordening. Met de wijziging van de luchtvaartwet in 2002 zijn (wettelijke) instrumenten geschapen die zorgen voor afstemming van luchthavengebruik en ruimtelijke ordening in de omgeving van Schiphol. Het gebied met beperkingen voor ruimtelijke ordening is gebaseerd op het gebied waar het plaatsgebonden risico hoger is dan 1 op een miljoen per jaar. Het kabinet heeft in 2004 aangekondigd om voor nieuwbouwplannen met hoge dichtheid de externe veiligheidsrisico’s in een groter gebied te willen laten verantwoorden. RIVM heeft met verschillende rapporten de mogelijkheden voor aanvullend beleid verkend.

Monitoring van de externe veiligheid van 1990 tot nu

In opdracht van het Planbureau voor de Leefomgeving berekent het RIVM jaarlijks de externe veiligheidsituatie van het voorbije jaar. Op de themasite van het PBL Planbureau voor de Leefomgeving (Planbureau voor de Leefomgeving) is de ontwikkeling van externe veiligheid door de jaren heen in kaart gebracht.

Prognoses voor de ontwikkeling van externe veiligheid in de toekomst

Samen met het PBL is RIVM betrokken bij toekomst­verkenningen voor Schiphol. Het doel is een integrale afweging te maken over groeimogelijkheden voor de luchthaven en bijbehorende geluidsbelasting en externe veiligheidsrisico’s in de regio.