1. Opvang en gezondheid 
2. Informatie voor Vrijwilligers bij opvang asielzoekers
3. Informatie over infectieziekten 

Opvang en gezondheid

Worden asielzoekers gecontroleerd op infectieziekten?

Ja. Zodra asielzoekers zich in een centrale opvanglocatie (COL centrale opvanglocatie (centrale opvanglocatie)) melden, worden zij opgeroepen voor tuberculosescreening door de GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst). Hiervoor wordt een longfoto gemaakt. In verband met de toename van asielaanvragen zijn er noodopvanglocaties ingericht. Het kan voorkomen dat er bij asielzoekers nog geen medisch onderzoek en tuberculosescreening is uitgevoerd als ze in deze noodopvanglocatie aankomen. Dit onderzoek zal dan echter zo snel mogelijk worden uitgevoerd.

Worden asielzoekers gevaccineerd?

Volwassen asielzoekers uit Syrië zijn vaak gevaccineerd, net zoals Nederlanders. De vaccinatiegraad onder Eritreeërs en Ethiopiërs is waarschijnlijk lager. Bij kinderen kan het voorkomen dat zij vaccinaties gemist hebben door de situatie in het land van herkomst. Deze vaccinaties worden in Nederland ingehaald. Omdat op dit moment relatief weinig (jonge)kinderen aankomen in Nederland zijn de gevolgen niet groot.

Hoe is de medische hulp voor asielzoekers geregeld?

Een asielzoeker die in een opvanglocatie van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA Centraal Orgaan opvang asielzoekers (Centraal Orgaan opvang asielzoekers))verblijft, kan terecht bij het Gezondheidscentrum asielzoekers (GC A gezondheidscentrum asielzoekers (gezondheidscentrum asielzoekers)). 

Bij verblijf in een tijdelijke gemeentelijke noodopvanglocatie is de gemeente verantwoordelijk voor de gezondheidszorg van de asielzoekers. De locatiemanager van opvanglocatie regelt de medische zorg voor de asielzoekers volgens lokaal gemaakte afspraken.

Informatie voor vrijwilligers bij opvang asielzoekers

Deze informatie geldt voor werkzaamheden binnen de opvanglocatie. Als vrijwilliger brengt u meer tijd door met asielzoekers. Dit betekent niet dat u daardoor een grotere kans hebt om een infectieziekte op te lopen. De kans op een infectieziekte is net zo groot als in andere drukbezochte locaties (markt, concert, volle trein/bus). Infectieziekten worden niet zomaar overgedragen. Algemene hygiënemaatregelen (zoals handen wassen) bij hoesten en niezen en bij de toiletgang zijn altijd belangrijk. Wanneer u vermoedt dat een asielzoeker ziek is, meldt dit dan bij de manager van de opvanglocatie. 

Welke hygiënemaatregelen kan ik nemen om verspreiding van infecties tegen te gaan?

Het is belangrijk om de gebruikelijke hygiënemaatregelen in acht te nemen, ongeacht of u in de opvang bent of daarbuiten. Met deze simpele maatregelen kunt u het risico op infectieziekten verder verkleinen. Dit geldt  voor iedereen binnen de opvang, dus zowel voor medewerkers als asielzoekers.

Was uw handen goed met water en zeep:

• na gebruik van het toilet
  
• voor het koken; voor het eten
  
• na nauw contact met anderen
  

Bij hoesten en niezen:

• Gebruik een papieren zakdoekje en gooi het zakdoekje na gebruik weg;
• Hebt u geen papieren zakdoekje bij de hand? Houd dan uw hand voor de neus en mond. U kunt ook in de in de plooi van uw elleboog hoesten en niezen;
• Was regelmatig uw handen met water en zeep, zeker na een flinke hoest- of niesbui;
• Wend uw hoofd af tijdens het hoesten en niezen. Draai uzelf om als anderen in uw richting hoesten en niezen; 
• Draai uzelf om als anderen in uw richting hoesten of niezen.

Draag bij het schoonmaken wegwerphandschoenen en was uw handen ook na het uittrekken van de handschoenen. Zo voorkomt u dat u zelf ook ziektes verspreidt.

Zorg dat het toilet in de opvang regelmatig schoongemaakt wordt. Maak daarbij ook de spoelknop, deurklink en het kraantje schoon.

Heeft het zin om handschoenen of mond-neusmaker te dragen?

Nee. Het is niet nodig om als medewerker of vrijwilliger van een opvanglocatie een mond-neusmasker te dragen. Het risico op het oplopen van een luchtweginfectie is vergelijkbaar met het risico dat u loopt op drukke plaatsen in Nederland of in het buitenland. Zie hiervoor ook de adviezen over hygiënemaatregelen. In het algemeen zijn handschoenen niet nodig behalve bij het schoonmaken en opruimen van lichaamsvloeistoffen zoals ontlasting, braaksel en bloed.

Wat moet u doen als iemand binnen de opvanglocatie gewond raakt?

Laat de wond goed doorbloeden en spoel deze hierna met water. Maak de wond schoon met 70% alcohol of jodium. Neem contact op met de locatiemanager. Als het nodig is zal deze locatiemanager medische zorg regelen volgens lokaal gemaakte afspraken. 

Als er bloed op huid zonder wondjes komt, geeft dat geen risico voor overdracht van ziekten. Mocht u wondjes hebben en u komt in aanraking met bloed, was dan uw handen met water en zeep en maak de wond schoon met 70% alcohol of jodium. Als vrijwilliger kunt u bij vragen terecht bij uw huisarts of de lokale GGD. Zorg dat de identiteit en verblijfplaats van de asielzoeker wordt vastgelegd zodat ook hij/zij zich eventueel kan laten onderzoeken.

Trek wegwerphandschoenen aan voor het schoonmaken van bloed op vloeren of meubilair. Neem het bloed met keukenrolpapier op. Gooi dat weg  in een vuilniszak en voer deze zak daarna af. Maak het oppervlak hierna eerst schoon met een sopje en daarna met een alcoholoplossing van 70%.

Moet ik me extra vaccineren tegen infectieziekten als ik met asielzoekers werk?

Nee. Iedereen in Nederland heeft tijdens zijn jeugd vaccinaties aangeboden gekregen volgens het Rijksvaccinatieprogramma. Met die vaccinaties ben je beschermd tegen veel ziekten. Op dit moment is er geen advies voor aanvullende vaccinaties als u in uw jeugd volledig gevaccineerd bent. Indien u niet of onvolledig gevaccineerd bent, of u weet niet of u gevaccineerd bent, neemt u dan contact op met uw werkgever of de lokale GGD. 

Informatie over infectieziekten

In het Midden-Oosten en Afrika komen andere infectieziekten voor dan in Europa en Nederland. Het is mogelijk dat asielzoekers ziekteverwekkers meenemen op hun reis naar Nederland. Ook Nederlanders kunnen door het reizen ziekten mee terug brengen. Het kan daarbij onder andere gaan om de volgende ziekten: 

Tuberculose 

Wat is tuberculose?

Tuberculose is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de tuberkelbacterie. De bacterie kan in het hele lichaam voorkomen. De vorm die het meest voorkomt is longtuberculose. Deze vorm kan besmettelijk zijn en verspreidt zich via de lucht door hoesten en niezen. Tuberculose komt echter nog weinig meer voor in Nederland. 

Hoe voorkom ik dat ik tuberculose krijg?

Alleen longtuberculose is besmettelijk. Wanneer een patiënt hoest of niest, kan de bacterie verspreid worden. Als een ander deze bacteriën inademt, kan hij/zij worden besmet. Tuberculose wordt niet overgebracht door het aanraken van tuberculosepatiënten. Goede hoest- en nieshygiëne is daarom belangrijk. Dat betekent een hand of zakdoek voor de mond en het hoofd afwenden bij niezen of hoesten of in de elleboogplooi hoesten of niezen. Draai je om als anderen in je richting hoesten. 

Worden asielzoekers gecontroleerd op tuberculose?

Elke asielzoeker die in Nederland aankomt wordt in principe binnen enkele dagen gecontroleerd op tuberculose in de Centrale opvanglocatie. Wanneer er echter veel asielzoekers tegelijk in Nederland aankomen is de capaciteit voor dit onderzoek niet altijd voldoende. Mensen die uit Syrië komen zijn zelden besmet met tuberculose, omdat tuberculose in Syrië weinig voorkomt. Daarom wordt nu tijdelijk de controle op tuberculose bij mensen uit Syrië uitgesteld. 

Schurft

Wat is schurft?

Schurft of scabiës is vervelend omdat het jeuk veroorzaakt, maar is niet gevaarlijk. Schurft wordt veroorzaakt door een klein beestje, de schurftmijt. De mijt graaft een gangetje in de huid en legt daar eitjes. Schurftmijten kunnen alleen lopen, niet springen. Bij direct lichamelijk contact van minimaal 15 minuten kan de mijt over lopen naar een andere persoon. 

Hoe voorkom ik dat ik schurft krijg?

Vermijd langdurig intensief huidcontact met asielzoekers, zeker als ze jeukklachten of huiduitslag hebben. Gebruik in dat geval wegwerphandschoenen. Ga niet op het bed zitten van iemand die scabiës heeft. Vermijd het gezamenlijk gebruik van kleding, verkleedkleren en knuffelbeesten. 

Worden asielzoekers op schurft gecontroleerd? 

Asielzoekers uit landen waar veel schurft voorkomt worden allemaal gevraagd naar klachten van jeuk. Als dit het geval worden zij naar de huisarts doorverwezen voor behandeling. Asielzoekers uit Syrië hebben zelden schurft. Asielzoekers uit Afrika krijgen in de Centrale opvanglocatie in Ter Apel allemaal een behandeling tegen schurft aangeboden. In de gemeentelijke noodopvang worden asielzoekers met klachten volgens lokale afspraken naar een huisarts verwezen. 

Kleerluis  

Wat is kleerluis? 

Kleerluis is een insect dat voor kan komen in kleding. Een kleerluis kan alleen bij direct contact met kleding van een besmet persoon worden overgedragen. De kans hierop is klein. Als er kleine beschadigingen van de huid zijn, kan kleerluis ziekten overbrengen, bijvoorbeeld loopgravenkoorts en vlektyfus. Hierbij krijg je koorts, hoofdpijn, rillingen, spierpijn. Ziekten  die worden overgebracht door de kleerluis zijn over het algemeen met antibiotica goed te behandelen.  

Wat kan ik doen om kleerluis te voorkomen? 

Het risico voor overdracht van kleerluis is in normaal contact met asielzoekers afwezig. Adviseer om geen gezamenlijke kleding, beddengoed en handdoeken te gebruiken.  

Wat wordt gedaan binnen de opvang om asielzoekers op kleerluis te controleren?

Bij asielzoekers afkomstig uit Eritrea en Ethiopië die in Ter Apel worden opgevangen wordt kleding direct bij binnenkomst in de Centrale Opvang Locatie (COL) ingenomen en gewassen. Deze groep asielzoekers ontvangt ook een preventieve behandeling voor schurft. Die behandeling is ook effectief voor kleerluis. In de andere centrale opvanglocaties wordt deze praktijk (nog) niet toegepast.  

Ebola

Wat is ebola?

Ebola is een virus waar mensen erg ziek van worden. De ziekte is zeldzaam en veroorzaakt bloedingen in het lichaam. 

Hoe voorkom ik dat ik ebola krijg?

Patiënten met ebola hebben meestal dusdanige klachten dat zij snel hulp zoeken van een zorgverlener. Bij vermoeden van ebola worden er speciale maatregelen getroffen en zal direct ziekenhuisopname volgen. Deze mensen zijn te ziek om op de noodopvanglocaties te blijven. Raak (mogelijke) ebolapatiënten niet aan. Raak lichaamsvloeistoffen, bijvoorbeeld urine of bloed, van (mogelijke) ebolapatiënten niet aan. Raak spullen, bijvoorbeeld kleding, van (mogelijke) ebolapatiënten niet aan. 

Worden asielzoekers gecontroleerd op ebola?

Ebola komt alleen nog voor in de Afrikaanse landen Sierra Leone en Guinee. Ook in deze landen is de epidemie bijna zo goed als beëindigd. Er komen momenteel bijna geen asielzoekers uit dit deel van Afrika. In Nederland zijn in het afgelopen jaar geen asielzoekers met ebola geweest.

Asielzoekers die wél uit dit gebied komen, binnen 3 weken na aankomst ziek worden, en zich melden bij een zorgverlener worden direct onderzocht. Vaak heeft de reis naar Nederland echter al langer dan drie weken geduurd, waardoor er geen risico meer is. 

Polio

Wat is polio?

Polio is een besmettelijke ziekte die wordt veroorzaakt door het poliovirus. De ziekte komt in Nederland niet voor. In enkele landen in Afrika en Azië nog wel. In de landen waar op dit moment de meeste asielzoekers vandaan komen komt polio niet voor. 

Hoe voorkom ik dat ik polio krijg?

In Nederland worden kinderen vanaf de leeftijd van twee maanden ingeënt tegen polio volgens het Rijksvaccinatieprogramma. Na de vaccinaties is iemand levenslang beschermd. Daardoor komt de ziekte in Nederland niet meer voor. De vaccinatie herhalen na een volledige serie voor een betere bescherming tegen polio is niet zinvol. Er is een kleine groep Nederlanders die niet is gevaccineerd uit geloofsovertuiging, deze groep mensen loopt nog wel risico om ziek te worden van polio.

Het poliovirus kan, net zoals tuberculose, overgebracht worden door hoesten. Goede hoest- en nieshygiëne is daarom belangrijk. Dat betekent een hand of zakdoek voor de mond en het hoofd afwenden bij niezen of hoesten of in de elleboogplooi hoesten of niezen. Draai je om als iemand in je richting hoest of niest.  

Het virus komt ook voor in de ontlasting van mensen die besmet zijn. Bij toiletgebruik kunnen de wc-bril, de spoelknop en andere voorwerpen besmet raken. Door contact met deze voorwerpen kan het virus aan de handen komen en daarna in de mond terecht komen. Ook op deze manier kan besmetting plaatsvinden. Goede handhygiëne na de toiletgang is belangrijk. Dit betekent: handen wassen met water en zeep. 

Voor mensen die niet gevaccineerd zijn en die werkzaam zijn in  de opvang van asielzoekers is het raadzaam om bescherming door middel van vaccinatie te overwegen. 

Worden asielzoekers gecontroleerd op polio?

Het is niet zinvol om asielzoekers te controleren op polio. Net zoals Nederlanders zijn ook de meeste asielzoekers gevaccineerd tegen polio of hebben natuurlijke weerstand. Kinderen die nog niet volledig gevaccineerd zijn tegen polio krijgen zo snel mogelijk een vaccinatie. 

MRSA Methicilline-resistente Staphylococcus aureus (Methicilline-resistente Staphylococcus aureus )

Wat is MRSA?

MRSA betekent: Meticilline-resistente Staphylococcus aureus. MRSA-bacteriën komen veel voor bij gezonde mensen zonder dat zij daar last van hebben. De MRSA is een bijzondere bacterie, want hij is ongevoelig (resistent) voor behandeling met een aantal antibiotica. In Nederland komt MRSA regelmatig voor.

Hoe voorkom ik dat ik MRSA krijg?

Besmetting met MRSA vindt vooral plaats door direct huidcontact, voornamelijk via de handen. Het is daarom belangrijk regelmatig de handen te wassen met water en zeep.

Worden asielzoekers gecontroleerd op MRSA?

Het is niet nodig alle asielzoekers op MRSA te testen. Wanneer een buitenlander in een Nederlands ziekenhuis wordt opgenomen, worden zo nodig maatregelen genomen om verspreiding van MRSA te voorkomen. Deze procedure geldt ook voor asielzoekers. 

Hepatitis A

Wat is hepatitis A?

Hepatitis A wordt ook wel besmettelijke geelzucht genoemd. Het wordt veroorzaakt door het hepatitis A-virus. Het hepatitis A-virus geeft een ontsteking van de lever.

Hoe voorkom ik dat ik hepatitis A krijg?

Het hepatitis A-virus zit in de ontlasting van iemand die besmettelijk is. Het is daarom belangrijk goede handhygiëne toe te passen wanneer u naar het toilet gaat. Was uw handen met water en zeep, en droog ze goed af. Op deze manier voorkomt u dat u het virus binnenkrijgt via een vuil toilet of deurklink. Bedien de deurklink (indien mogelijk) met uw elleboog. Daarnaast is het belangrijk dat toiletten goed schoon gehouden worden.

Soms is het nodig om mensen die veel contact hebben met iemand met Hepatitis A te beschermen tegen hepatitis A. Dit kan door een vaccinatie. 

Overige tropische ziekten

Kunnen asielzoekers malaria meebrengen naar Nederland?

Ja, dat kan. Malaria is een veelvoorkomende infectieziekte in de (sub)tropen die wordt overgebracht door muggen. Asielzoekers kunnen wel malaria hebben, maar malaria is níet besmettelijk van mens op mens. Ook bij Nederlanders wordt malaria regelmatig vastgesteld. Het gaat dan om mensen die de ziekte tijdens een reis in (sub)tropen hebben opgelopen. De muggen die in Nederland voorkomen zijn niet goed in staat om malaria over te dragen. 

Waar kan ik terecht voor vragen?

Vragen over infectieziekten kunt u stellen aan de lokale GGD. Kijk op http://gvcmsw01-int-p/webeditor/www.ggd.nl voor de contactgegevens van de GGD in uw regio.