Toen Ilhame Arab en Nadia El Mourabit in hun gemeente Zeist merkten dat veel vrouwen last hadden van het vele thuiszitten in coronatijd aarzelden ze niet lang. Ze startten samen een voetbalinitiatief en trekken nu vele vrouwen wekelijks letterlijk naar buiten voor een uurtje trainen.
Dit interview is afgenomen in november 2020.
Precies waar vrouwen behoefte aan hebben
Ilhame is een sociale ondernemer met een communicatieachtergrond en een sociaal hart. Al veel eerder had ze het initiatief Krachtvrouwen Zeist opgericht. "Dit voetbalinitiatief was precies waar veel vrouwen behoefte aan hebben", stelt ze onomwonden. Dat blijkt wel uit de wachtlijst die ze nu hebben. Nadia is een betrokken moeder in de wijk en steunt diverse initiatieven voor ouderen en jongeren. Zo is ze vrijwilligster voor bewegingsprogramma’s voor ouderen en steunt ze een informatieavond beroepskeuze voor jongeren, waar rolmodellen in de wijk vertellen over hun ervaringen en keuzes.
Veel vrouwen hebben vooral nu grote behoefte aan gezelligheid en samen iets doen. Dit initiatief is sociaal en financieel laagdrempelig.
Ze begonnen klein op voetbalveldjes en eindigden op een voetbalveld van voetbalvereniging Saestum in de buurt en in de winter ook in een sporthal. Dit met hulp van Meander Omnium, Sportief Zeist en gemeente Zeist. In ruil hiervoor zetten de Krachtvrouwen zich in voor de Zeister gemeenschap in de vorm van vrijwilligerswerk.
De krachtvrouwen in dit verhaal zijn allen tussen de 18 en 45 jaar en de meesten hebben een Turkse of Marokkaanse achtergrond en combineren een baan of vrijwilligerswerk met zorg voor familie (kinderen, (schoon)ouders). De bevolking in Nederland bestaat voor 2,4 procent uit mensen met een Turkse achtergrond (417.000 mensen); 2,3 procent heeft een Marokkaanse achtergrond (409.000 mensen) (CBS 2020). Steeds meer vrouwen hebben werk maar onder Turken en Marokkanen komt het vaker voor dat iemand, meestal een vrouw (17 à 20 procent), geen eigen inkomen heeft. Dit kan resulteren in een beperkt sociaal netwerk en drukken op mogelijkheden tot sociale interactie buiten het eigen gezin. Contacten met andere mensen bestaan voor een belangrijk deel uit contact met familie en met buurtgenoten. Activiteiten gericht op vrouwen met een Turkse en Marokkaanse achtergrond hebben meer kans van slagen als deze laagdrempelig zijn, in zowel sociale als financiële zin. Het succes van dit initiatief lijkt dit te bevestigen.
Veilig sporten
Uiteraard kan er alleen maar veilig gesport worden en soms dus even niet, zoals onlangs toen tijdens de tweede lockdown het buiten sporten in groepjes was verboden. De vrouwen in de leeftijd van 18 tot 45 jaar, de meesten met een Turkse of Marokkaanse achtergrond, doen er alles aan om besmettingen te voorkomen. Dat moet ook wel want de meesten hebben zelf een voorbeeldrol. Ze hebben zelf kinderen waar ze voor zorgen of ze hebben partners, ouders en/of schoonouders op leeftijd, waar ze soms ook intensief mantelzorger voor zijn, die ze zeker niet willen besmetten. Daar doen ze het voor.
De Turkse en Marokkaanse gemeenschap in Nederland wordt onder meer gekenmerkt door een sterke mate van familiesolidariteit. Voor ouderen met een migratieachtergrond wordt vaker gezorgd door familieleden. Zij delen ook vaker, dan Nederlandse ouderen, een woning met een of meer kinderen (CBS 2020). Vrouwen zorgen vaak voor hun (inwonende) (schoon)ouders. Uit angst hen te besmetten gaan zij minder vaak naar buiten. Hierdoor hebben zij minder sociale contacten. De gezelligheid wordt zeer gemist en het gevoel van eenzaamheid versterkt. Daarnaast leidt het frequenter binnenblijven tot een afname van beweging en de lichamelijke conditie.
Als de vrouwen gezondheidsklachten hebben, geldt er natuurlijk een verbod om te komen. Als er geen lockdown is, kunnen ze wel sporten in groepsverband (binnen en buiten). Buiten is het fijnste, want dat terrein is groot. Bij slecht weer kunnen ze binnen in kleine groepjes van vier met de bal wat oefeningen doen, op afstand, maar echt voetballen gaat niet meer.
Strak ritueel
Bij binnenkomst is er een strak ritueel: bij aankomst handen desinfecteren, niet in de kleedkamer komen, iedereen neemt een eigen flesje water mee en een eigen handdoek. Ze raken elkaar niet aan en houden afstand. Nadia: "Vooral in het begin spraken we steeds over afstand houden en wat corona met zich mee brengt. De vrouwen zijn goed op de hoogte."
Nadia en Ilhame letten in het begin vooral zelf sterk op het naleven van de maatregelen, maar naar verloop van tijd zien ze dat de vrouwen ook elkaar er steeds gemakkelijker op aanspreken. Vooral in het begin ging het gesprek steeds over corona. En nog steeds wel, al zijn een aantal afspraken inmiddels aardig ingesleten. Ilhame: "In het begin hadden de vrouwen bij ontmoeting de neiging elkaar steeds te knuffelen en een zoen te geven. Dat is ook heel gebruikelijk in onze (Turkse en Marokkaanse) cultuur. Er wordt wat af geknuffeld en vaak met de hele familie met meerdere generaties samen gegeten, soms ook van een bord." Nadia: "Dat knuffelen doen we niet meer en is vervangen door de bekende ellebooggroet. We houden nu steeds goed afstand."
In het verhaal 'Krachtvrouwen' wordt het begroetingsritueel van ‘elkaar knuffelen en een zoen geven’ en daarnaast het gezamenlijk eten van één bord genoemd als een belangrijke gewoonten. De gedragsmaatregelen staan de uitvoering van deze gewoonte niet meer toe. Dit vereist een alternatief dat niet alleen opnieuw aangeleerd moet worden maar eerst op sociaal-cultureel niveau acceptatie vereist. Dit kost tijd. Als het nieuwe gedrag eenmaal geaccepteerd is kan het een nieuwe norm worden die door de groep omarmd wordt en met tijd verankerd raakt.
Wat te doen bij besmetting?
"Soms gaat het toch mis en blijkt een van de vrouwen besmet te zijn. Als iemand klachten heeft of is besmet dan is de afspraak niet te komen en het meteen te melden bij een van de organisatoren", stelt Ilhame. We spreken die persoon dan aan en zoeken met haar uit met wie ze contact heeft gehad. Dat is nu een keer gebeurd. Wat daarbij opviel was dat de vrouw het uiteindelijk wel meldde bij de organisatie maar niet vertelde aan de groep. "Hier kan schaamte een rol hebben gespeeld", oppert ze. Gelukkig bleef het bij die ene besmetting.
Webinars
Omdat ze nu in de lockdownperiode het onderlinge contact misten werden er webinars georganiseerd. Er werden gastsprekers uitgenodigd uit gemeente Zeist. Zo heeft Souhela Akharouid (Personal Health Coach) de aftrap gedaan en gesproken over hoe je gezond blijft tijdens coronatijd. Ook Evelien de Bruijn (radio- en televisiepresentatrice) heeft een webinar verzorgd over haar passie hardlopen. De groep werd zo enthousiast dat ze een hardloopclinic gaat geven. Zo kan iedereen ook tijdens de lockdown blijven bewegen. Tal van onderwerpen kunnen door de vrouwen zelf geagendeerd worden. Vaak gaan die over gezondheid. Op deze manier gaat de groep toch door en kunnen ze het voetballen na een lockdown weer snel oppakken.
Vooral gezelligheid
Als tijdens een kort interview met een aantal vrouwen de vraag wordt gesteld wat dit initiatief met hen doet blijkt duidelijk dat het voetballen niet het enige is dat hen beweegt. "Het is vooral de gezelligheid," zegt Chaimae (26), "maar het sporten helpt mij wel de maatregelen beter vol te houden, je ziet dat je veel gemeen hebt met elkaar en dat maakt dat het makkelijker wordt." Nasima (28) beaamt dat: "Dit initiatief kwam op het juiste moment. Mijn conditie was heel slecht na de eerste lockdown. Het voetballen helpt mij om mijn energie en conditie op peil te houden en de week door te komen. Wat erg leuk is: onze leeftijden en onze achtergronden verschillen, maar we motiveren elkaar, je helpt elkaar. Het gaat om ‘zelfontwikkeling."
Het is niet verrassend dat de krachtvrouwen baat hebben bij dit sportinitiatief. Ze rapporteren dat het samen sporten helpt om meer energie te voelen en ze daardoor beter in staat zijn zich aan de coronaregels te houden. Bewegen op zichzelf en de belofte van beweging zijn doorgaans niet voldoende om mensen te activeren. Het is de juiste combinatie van factoren die een context creëeren waardoor de vrouwen in dit verhaal over de streep getrokken worden. De belangrijkste factor hierbij is maatwerk: laagdrempeligheid is het toverwoord en de vertrouwelijkheid van de eigen omgeving een voorwaarde. Laagdrempeligheid betekent hier: betaalbaar en in de buurt. Vertrouwelijkheid gaat om ‘verkeren tussen gelijken’. Dit zijn, in bijna alle omstandigheden, belangrijke factoren die in positieve zin bijdragen aan het succes van een nieuw initiatief. Dat valt of staat met een of meer kartrekkers, zoals Ilhame Arab en Nadia El Mourabit uit Zeist.
Momenteel zijn Ilhame en Nadia bezig om hun initiatief samen met de gemeente Zeist verder uit te breiden en te verduurzamen.
Met dank aan
Met dank aan:
Dit initiatief is in kaart gebracht samen met de oprichtster van de Krachtvrouwen Zeist (Ilhame Arab) en mede-projectleider Nadia El Mourabit, zes leden van het voetbalinitiatief en Het Kenniscentrum Sociale Innovatie van de Hogeschool Utrecht.
Bron:
Jaarrapport Integratie CBS 2020
Het interview is afgenomen in november 2020.