Binnenmoestuinen Stichting Innoforte

In elk van de vier verpleeghuizen van Stichting Innoforte staat een grote stelling met high-tech binnenmoestuinen. Deze moestuinen zijn op hydroponische basis (gewassen kweken zonder aarde) en maken gebruik van LED-verlichting, zodat de planten het hele jaar door de juiste hoeveelheid licht krijgen.

Met dit project draagt de stichting bij aan de Green Deal Duurzame zorg. Door het delen van de opgedane kennis en ervaring wil Stichting Innoforte andere bedrijven en organisaties inspireren.

Goede zorg voor de high-tech binnenmoestuin

Binnenmoestuin Stichting Innoforte

Aanpak

De aanpak bestaat uit verschillende onderdelen:

Plaatsing van de moestuin

Door het plaatsen van de high-tech binnenmoestuin wordt groen/ natuur geplaatst binnen de zorginstelling. De bewoners ruiken de groenten en kruiden, waardoor het plezier toeneemt. De planten zijn volledig veilig voor de doelgroep en ze kunnen er zelf van plukken. Zo wordt munt gebruikt voor de thee en kiemgroenten gaan op de boterham.
De soorten groenten en kruiden worden afgestemd op de behoeften van het huis.
De moestuinen staan in een centrale hal die gekoppeld is aan het restaurant voor bewoners (met open keuken). Dit nodigt de bewoners uit voor een gesprek over de moestuinen. Ook kan de kok direct gebruik maken van de groenten bij de bereiding van de gerechten.

Productie van het voedsel

Er wordt gezonde voeding aangeboden d.m.v. de binnenmoestuinen. De groenten en kruiden zijn onbespoten.
Veel ouderen kennen een moestuin van vroeger en zij vinden het prettig dat de groenten en kruiden worden gebruikt in hun maaltijden.
Door de high-techbenadering en ondersteunende diensten zijn de binnenmoestuinen niet seizoensgebonden maar kunnen bewoners en verzorgers het hele jaar gebruik maken van de groenten en kruiden.

Geïntegreerde aanpak

De high-tech binnenmoestuin wordt geleverd binnen een geïntegreerde aanpak. Er wordt begeleiding geboden in het efficiënt opkweken van de groenten en kruiden. Er wordt meegedacht hoe de producten kunnen worden verwerkt en hoe de bewoners erbij kunnen worden betrokken.
Er is nadrukkelijk een communicatieplan ontwikkeld in samenwerking met Vegger, waarin staat beschreven hoe het product kan landen bij bewoners, gebruikers en bij de facilitaire diensten.
Er worden afspraken gemaakt over de verzorging van de binnenmoestuin. De leverancier kan (in eerste instantie) de verzorging op zich nemen. Indien gewenst kunnen de medewerkers het zelf overnemen.
Er is een app ontwikkeld waardoor op afstand de temperatuur, luchtvochtigheid en concentratie van bestanddelen kan worden uitgelezen. Dit biedt op afstand inzicht in de benodigde verzorging.

Het uitgangspunt van Stichting Innoforte is het healing-environmentconcept binnen de organisatie, belevingsgerichte zorg en positieve gezondheid. Vanuit dat gedachtegoed zijn zij gebruik gaan maken van de high-tech binnenmoestuinen op alle locaties.

Doel

Het doel van de high-tech binnenmoestuin is het vergroten van de gezondheid en het welzijn van bewoners in algemene zin. Een positieve maaltijdbeleving wordt bevorderd en er is aandacht voor de setting waarin een maaltijd wordt geboden. Bewustwording creëren voor gezonde voeding bij medewerkers en bewoners maakt daar onderdeel van uit.

Doelgroep

De doelgroepen zijn bewoners en medewerkers. Voor bewoners is het project gericht op het creëren van een betere gezondheid in het algemeen. Voor medewerkers kan het werken in een groene omgeving bijdragen aan een lager ziekteverzuim en een grotere bewustwording van het belang van een gezonde leefstijl.

Werking

Literatuuronderzoek

In de aanpak zitten meerdere elementen die volgens het Wat Werkt Dossier Natuur werken of waarschijnlijk werken, waaronder:

Patiënten in ziekenhuizen* zijn meer tevreden met een ruimte waarin planten staan dan met een ruimte zonder planten (1).
Binnenplanten kunnen bij patiënten in ziekenhuizen* bijdragen aan positieve emoties, kalmte, minder stress en een verhoogd ervaren welzijn (1).
Binnenplanten dragen bij aan een verbetering van de luchtkwaliteit (1).

Uit overige literatuur blijkt:

(Meehelpen in) moestuinen draagt bij aan het mentaal en fysiek welbevinden van mensen. Moestuinen gaan eenzaamheid onder ouderen tegen (2). Binnenmoestuinen zorgen voor verbetering van slaap en cognitie bij ouderen met dementie (3).

* Onderzocht in een andere setting dan van het huidige voorbeeld.

Overzicht literatuur

Eigen onderzoek

Er is onderzoek uitgevoerd naar de effecten van de high-tech binnenmoestuin op het koken en eten in de vier verpleeghuizen van Stichting Innoforte. Conclusie is dat high-tech binnenmoestuinen positief bijdragen aan een healing environment doordat ze de omgeving leefbaarder maken, de sfeer verbeteren en de groente-inname verbeteren. Lees de samenvatting.

De groente-inname van bewoners gaat omhoog doordat de binnenmoestuin hun maaltijdbeleving positief beïnvloedt.
De smaak van de verse producten en het feit dat ze lokaal en vers worden geproduceerd wordt gewaardeerd.

Werknemers die het leuk vinden om te koken en tuinieren en de goede bereikbaarheid van de moestuinen dragen positief bij aan het gebruik ervan.

Sla uit de binnenmoestuin

Blik op de binnenmoestuin

Aansluiting met andere doelen van de Green Deal

Er wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van circulaire landbouwprincipes. Water en plantafval worden hergebruikt in de groeicyclus.
De zorgcentra worden door lokale partners voorzien van hoge kwaliteit agrarische onderdelen. Hierdoor is sprake van gezonde kweek en is ook de afstand van voedselkilometers laag.
De kweeksystemen gebruiken 90% minder water dan conventionele landbouwsystemen.
LED verlichting maakt de binnenmoestuinen energiezuinig. Dit draagt bij aan minder CO2carbon dioxide-uitstoot.
Er worden geen pesticiden gebruikt.

Aandachtspunten voor de uitvoering

Randvoorwaarden

Brede toewijding van medewerkers, management en directie is nodig. De visie van de organisatie moet zijn om op een duurzame manier bij te dragen aan de kwaliteit van leven. Alleen een stabiele organisatie kan dit soort stappen maken.
De kok of vrijwilligers in het verpleeghuis moeten ervaring hebben met, of openstaan voor, het werken met verse producten uit de moestuin.
Er moet samenwerking zijn met de leverancier. Dan komt er een grotere beweging op gang.

Succesfactoren

Het blijven enthousiasmeren en betrekken van de mensen in de verpleeghuizen zorgt ervoor dat het concept aanslaat.
De high-tech binnenmoestuin is makkelijk te integreren in de bestaande setting van de verpleeghuizen.
Er groeien en bloeien verse groenten en kruiden op de locatie, zowel in de zomer als in de winter. De moestuinen zorgen voor een gespreksonderwerp.
Het bevordert de bewustwording van een gezonde leefstijl en positieve gezondheid.

Leerpunten

Op dit moment moeten de producten voor de high-tech binnenmoestuin los besteld worden. Het zou nog beter aansluiten als deze producten op de algemene bestellijst komen.
In de grotere verpleeghuizen werkt de moestuin in deze vorm beter dan in het kleinschalig wonen omdat de bewoners in de grotere woningen meer door het huis heen wandelen. In het kleinschalig wonen zouden wellicht meerdere kleine systemen beter passen, of zou meer aandacht kunnen worden besteed aan het hele groeiproces van de groenten en kruiden, zodat het dichter bij de doelgroep wordt gehaald.

Meer informatie

Vragen zijn eventueel te stellen aan Marie-José de Dreu, Manager Dienstverlening en Gastvrij en Chuck van de Vlasakker, Vegger.