Meningokokken B ziekte wordt veroorzaakt door een bacterie, de meningokok. Deze bacterie kan sepsis of hersenvliesontsteking veroorzaken. Er zijn verschillende typen meningokokken. Meningokokken B komt vooral voor bij kinderen jonger dan 5 jaar. Er is een vaccin beschikbaar.
Op eigen kosten
De vaccinatie tegen meningokokken B zit niet in het Rijksvaccinatieprogramma. De vaccinatie wordt dus niet gratis door de overheid aangeboden, maar is wel verkrijgbaar op eigen kosten.
Advies Gezondheidsraad
Op 12 oktober 2022 heeft de Gezondheidsraad geadviseerd om de meningokokken B vaccinatie niet op te nemen in het Rijksvaccinatieprogramma. De Gezondheidsraad oordeelde dat het aantal ziektegevallen op dit moment laag is en de vaccinatie veel bijwerkingen heeft. Ook leidt deze vaccinatie niet tot groepsbescherming. In 2018 bracht de Gezondheidsraad ook een advies uit over de meningokokken B met dezelfde boodschap.
Uitzonderingen
Het vaccin wordt wél vergoed in een aantal uitzonderingsgevallen. Het gaat dan om mensen die een hoog risico op invasieve meningokokkenziekte hebben, door:
- een aangeboren complementdeficiëntie
- een indicatie voor gebruik van het geneesmiddel eculizumab
- (functionele) hypo-/asplenie
Op deze pagina vindt u vragen en antwoorden over de meningokokken B-vaccinatie. Daarnaast is er ook een speciale pagina voor professionals. Meer informatie over meningokokken algemeen vindt u op de pagina Meningokokkenziekte.
Vragen over de vaccinatie tegen meningokokken B
- Hoe effectief is een inenting tegen meningokokken B?
- Als ik gevaccineerd ben tegen meningokokken B, kan ik dan geen meningokokkenziekte meer krijgen?
- Is het inenten tegen meningokokken B veilig?
- Welke bijwerkingen kunnen er mogelijk worden verwacht?
- Is er al ervaring met meningokokken B-vaccinatie in andere landen?
- Wie kan worden ingeënt tegen meningokokken B?
- Hoe lang werkt een meningokokken B-vaccinatie?
- Moet meningokokken B-vaccinatie worden herhaald?
- Waar kan ik mezelf of mijn kinderen tegen meningokokken B laten vaccineren?
- Als ik mijzelf of mijn kinderen tegen meningokokken B wil laten vaccineren, moet ik dat dan zelf betalen?
- Zijn er andere effectieve manieren om tegen meningokokken B te beschermen?
Vragen over het vaccin
Animatie Meningokokken
Meningokokkenziekte kun je krijgen door verschillende meningokokkenbacteriën.
De bacterie kan in de neus of keel zitten, zonder dat je ziek hoeft te worden.
Door te hoesten, niezen of zoenen kun je een ander besmetten.
Voor baby’s en tieners is de ziekte het meest gevaarlijk.
Na besmetting kún je na 1-10 dagen ziek worden.
Komt de bacterie in je bloed of hersenen terecht, dan kun je binnen enkele uren ernstig ziek worden door een bloedvergiftiging of hersenvliesontsteking.
Bij hersenvliesontsteking krijg je een stijve nek, baby’s hebben pijn bij het verschonen.
Bij bloedvergiftiging ontstaan bloeduitstortingen op de huid.
Dit zijn ernstige complicaties waar kinderen gehandicapt van kunnen raken of zelfs aan kunnen overlijden.
Sinds 2002 krijgen peuters van 14 maanden een inenting tegen de meningokok, type C.
Vanaf 2018 krijgen peuters en tieners een inenting tegen meningokokken typen A, C, W en Y, omdat die bacteriën steeds meer voorkomen.
Meer weten Kijk op www.rijksvaccinatieprogramma.nl
Hoe effectief is een inenting tegen meningokokken B?
Er bestaan honderden varianten (subtypen) van meningokokken B. Er zijn twee vaccins beschikbaar (Bexero® en Trumenba®), maar deze beschermen niet tegen alle subtypen van meningokokken B. Bexsero is in 2015 in het Verenigd Koninkrijk ingevoerd in het vaccinatieprogramma voor baby's. Resultaten in het Verenigd Koninkrijk laten zien dat het vaccin een bescherming geeft van 65 - 80%. In een regio in Canada is Bexsero gegeven aan 0-20 jarigen in verband met een toename van meningokokkenziekte B. Het vaccin gaf daar ook een bescherming van 80%. Er zijn nog geen gegevens over de effectiviteit van Turemenba.
Als ik gevaccineerd ben tegen meningokokken B, kan ik dan geen meningokokkenziekte meer krijgen?
Het is nog steeds mogelijk om meningokokkenziekte te krijgen, alleen is de kans kleiner. De meningokokken B-vaccinatie beschermt vooral tegen meningokokkenziekte veroorzaakt door groep B. Maar er zijn ook andere groepen die meningokokkenziekte kunnen veroorzaken, zoals groep W. Er wordt verwacht dat het meningokokken B-vaccin ook bescherming biedt tegen andere varianten meningokokken, maar het is nog niet bekend tegen welke typen en hoe goed dit werkt (3). Tegen meningokokken A, C, W en Y worden kinderen al ingeënt via het Rijksvaccinatieprogramma.
Is het inenten tegen meningokokken B veilig?
Zoals bij alle vaccins die geregistreerd zijn voor gebruik in Nederland, is de veiligheid van het meningokokken B-vaccin uitgebreid onderzocht en veilig bevonden(3, 4). Er zijn wereldwijd inmiddels miljoenen inentingen gegeven in meer dan negentien landen, zoals het Verenigd Koninkrijk en Canada. Tot nu toe zijn er geen ernstige bijwerkingen gerapporteerd.
Welke bijwerkingen kunnen er mogelijk worden verwacht?
Na meningokokken B vaccinatie komt vaak koorts voor. Vooral jonge kinderen (jonger dan 2jaar) kunnen hoge koorts krijgen, vooral als de meningokokken B vaccinatie tegelijk met andere vaccinaties wordt gegeven. Het geven van paracetamol vlak voor de vaccinatie vermindert de kans op koorts aanzienlijk, en het vaccin werkt dan nog steeds goed. Naast koorts kan pijn, zwelling of roodheid optreden op de plaats van de injectie optreden en algeheel niet lekker voelen. Zeer zeldzame reacties, zoals een ernstige allergische reactie, zijn niet uit te sluiten.
Voor meer informatie en een overzicht van de meldingen van vermoede bijwerkingen na een vaccinatie kunt u terecht op de website van het Bijwerkingencentrum Lareb. Het gaat bij deze meldingen om het vermoeden van de melder dat het een bijwerking zou kunnen zijn. De relatie met het vaccin staat dus niet vast. Het kan ook gaan om een lichamelijke reactie die om een andere reden plaatsvindt en die toevallig op hetzelfde moment gebeurt als de vaccinatie. Een uitgebreide beschrijving van mogelijke bijwerkingen is te vinden in de bijsluiter van het vaccin.
Is er al ervaring met meningokokken B-vaccinatie in andere landen?
Ja, in sommige andere landen wordt meningokokken B-vaccinatie aangeraden bij jonge kinderen, namelijk in Australië, Canada, Duitsland, Griekenland, Hongarije, Italië, Oostenrijk, Polen, Portugal, Spanje, Tsjechië en het Verenigd Koninkrijk. In Canada en Portugal wordt dit ook aangeraden voor kinderen tussen 10 en 14 jaar (1).
Wie kan worden ingeënt tegen meningokokken B?
Vanaf de leeftijd van 2 maanden kan iemand worden ingeënt tegen meningokokken B. Overleg met uw (huis)arts, GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) of met een (reizigers)vaccinatiecentrum of het vaccin geschikt is voor u of uw kinderen.
Hoe lang werkt een meningokokken B-vaccinatie?
Er is momenteel nog weinig bekend over hoe lang meningokokken B-vaccinatie bescherming biedt tegen meningokokkenziekte. Resultaten uit het Verenigd Koninkrijk laten zien dat de bescherming tegen meningokokkenziekte B ten minste 2 jaar aanhoudt.
Moet meningokokken B-vaccinatie worden herhaald?
Ja, voor optimale bescherming is het nodig om de vaccinatie te herhalen. Afhankelijk van de leeftijd zijn er in totaal twee tot vier vaccinaties nodig.
Waar kan ik mijzelf of mijn kinderen tegen meningokokken B laten vaccineren?
Het vaccin tegen meningokokken B is alleen op recept verkrijgbaar, via een (huis)arts, GGD of (reizigers)vaccinatiecentrum. Overleg met uw (huis)arts, GGD of met een (reizigers)vaccinatiecentrum of het vaccin geschikt is voor u of uw kinderen. Het vaccin tegen meningokokken B moet u zelf betalen. Voor informatie over de prijs en beschikbaarheid kunt u contact opnemen met uw apotheek of vaccinatiecentrum. Het vaccin wordt wél vergoed in een aantal uitzonderingsgevallen. Het gaat dan om mensen vanaf 2 maanden oud met een hoog risico op invasieve meningokokkenziekte door:
- een aangeboren complementdeficiëntie
- een indicatie voor gebruik van het geneesmiddel eculizumab
- (functionele) hypo-/asplenie
Zijn er andere effectieve manieren om tegen meningokokken B te beschermen?
Ja, er zijn ook andere manieren om de kans op besmetting met meningokokken B te verkleinen, zoals goede hygiëne, maar die zijn veel minder effectief in het voorkomen van besmetting en ziekte dan vaccinatie. Mensen die de meningokok bij zich dragen, kunnen de bacterie overdragen op een ander, ook al zijn zij zelf niet ziek. Daarom is een goede hygiëne bij het hoesten altijd belangrijk (dat wil zeggen: gebruik papieren zakdoekjes en was uw handen na het hoesten, zie ook de speciale pagina over handen wassen). Gezinsleden en - in bijzondere gevallen - andere mensen die zeer nauw contact hebben gehad met een patiënt met meningokokkenziekte (ook wel knuffelcontacten genoemd), kunnen antibiotica krijgen om de ziekte en de verspreiding ervan te voorkomen. De GGD of behandelend arts van de patiënt inventariseert wie deze medicijnen nodig hebben.
Hoe vaak komt meningokokkenziekte in Nederland voor?
Het optreden van meningokokkeninfecties varieert door de tijd heen. Het is niet bekend hoe dit komt. In 2018 werd 36% van alle gevallen van meningokokkenziekte veroorzaakt door meningokokken B. Er zijn toen in totaal 74 gevallen gemeld. Meningokokken B komt vooral veel voor onder kinderen jonger dan 5 jaar. In de tabel hieronder staat weergegeven hoeveel gevallen van meningokokken B er zijn gemeld in Nederland tussen 2001 en 2018, gesorteerd op leeftijdscategorie. In de afgelopen jaren overleden 2 tot 5 mensen per jaar aan meningokokken B.
|
Leeftijd |
2001 |
2002 |
2003 |
2004 |
2005 |
2006 |
2007 |
2008 |
2009 |
2010 |
2011 |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 | 2017 | 2018 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
0-4 jr |
210 |
180 |
137 |
120 |
96 |
70 |
77 |
59 |
65 |
52 |
37 |
41 |
36 |
24 |
19 |
26 | 28 | 31 |
|
5-14 |
89 |
85 |
60 |
36 |
40 |
29 |
27 |
21 |
22 |
17 |
4 |
6 |
10 |
8 |
8 |
8 | 8 | 2 |
|
15-24 |
65 |
49 |
35 |
30 |
31 |
26 |
25 |
16 |
21 |
17 |
16 |
11 |
12 |
10 |
18 |
16 | 24 | 15 |
|
25-44 |
22 |
21 |
23 |
13 |
16 |
10 |
8 |
6 |
3 |
5 |
3 |
7 |
7 |
5 |
1 |
5 | 9 | 5 |
|
45-64 |
22 |
20 |
22 |
17 |
14 |
10 |
10 |
13 |
7 |
11 |
10 |
4 |
17 |
8 |
7 |
15 | 5 | 8 |
|
65+ |
14 |
20 |
16 |
15 |
12 |
10 |
12 |
13 |
8 |
10 |
5 |
7 |
6 |
5 |
11 |
7 | 7 | 13 |
|
Totaal |
422 |
375 |
293 |
231 |
209 |
155 |
159 |
128 |
126 |
112 |
75 |
76 |
88 |
60 |
64 |
77 | 81 | 74 |
Is het meningokokken B-vaccin goedgekeurd voor gebruik in Nederland?
Ja, er zijn twee vaccins tegen meningokokken B en deze zijn beide goedgekeurd. Het vaccin Bexsero® kan gebruikt worden bij personen van 2 maanden en ouder. Trumenba® is goedgekeurd in Nederland voor gebruik bij personen vanaf 10 jaar. Het vaccin Trumenba® is momenteel nog niet beschikbaar in Nederland.
|
Merknaam |
Beschermt tegen | Geschikt voor personen |
|---|---|---|
| Groep B meningokokken | Vanaf 2 maanden | |
| Trumenba® | Groep B meningokokken | Vanaf 10 jaar |
Klik op de merknaam voor de bijsluiter van het vaccin.
Houd er rekening mee dat wanneer een vaccin geregistreerd is, dit niet automatisch betekent dat het ook verkrijgbaar is in Nederland.
Waaruit bestaat een meningokokken B-vaccin?
Een meningokokken B-vaccin bevat drie soorten bestanddelen:
- Antigenen: dit zijn onschadelijk gemaakte delen van de meningokokbacterie waartegen bescherming (immuniteit) wordt opgewekt.
- Hulpstoffen (bijv. adjuvantia): dit zijn stoffen die aan het vaccin worden toegevoegd om de werkzaamheid te verbeteren, de houdbaarheid te verlengen, het vaccin stabiel te houden, de toediening te vergemakkelijken, etc. Het zijn stoffen die goed zijn onderzocht en waar al jarenlang ervaring mee is.
- Reststoffen: dit zijn de resten van stoffen uit het productieproces van het vaccin. Bijvoorbeeld om te voorkomen dat er ongewenste bacteriën tijdens het productieproces groeien. Deze reststoffen worden, voordat het vaccin in gebruik wordt genomen, zoveel mogelijk verwijderd. Echter, zeer kleine hoeveelheden kunnen nog achter blijven. Het gaat dan om hoeveelheden die geen schade kunnen veroorzaken.
In de bijsluiter van Bexsero en Trumenba staat beschreven uit welke bestanddelen het meningokokken B-vaccin precies bestaat. Meer informatie over de verschillende bestanddelen en hun functie is te vinden op de pagina bestanddelen van vaccins.
Naar informatie voor professionals meningokokken B-vaccinatie
Referenties
- National Institute for Public Health and the Environment. The National Immunisation Programme in the Netherlands - Surveillance and developments in 2014-2015. 2015.
- Watson PS, Turner DPJ. Clinical experience with the meningococcal B vaccine, Bexsero(e): Prospects for reducing the burden of meningococcal serogroup B disease. Vaccine. 2016;34(7):875-80.
- MacNeil JR, Rubin L, Folaranmi T, Ortega-Sanchez IR, Patel M, Martin SW. Use of Serogroup B Meningococcal Vaccines in Adolescents and Young Adults: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices, 2015. MMWR (Morbidity and Mortality Weekly Report) Morbidity and mortality weekly report. 2015;64(41):1171-6.
-
Parikh SR, Andrews NJ, Beebeejaun K, Campbell H, Ribeiro S, Ward C, White JM (Joint meeting), Borrow R, Ramsay ME, Ladhani SN. Effectiveness and impact of a reduced infant schedule of 4CMenB vaccine against group B meningococcal disease in England: a national observational cohort study.Lancet. 2016 Dec 3;388(10061):2775-2782.
-
Minutes of the JCVI meeting of October 3, 2018 (10 2018), London, UK (United Kingdom). https://app.box.com/s/iddfb4ppwkmtjusir2tc/file/349905639306
-
Deceuninck G, Lefebvre B, Tsang R, Betala-Belinga JF, De Serres G, De Wals P. Impact of a mass vaccination campaign against Serogroup B meningococcal disease in the Saguenay-Lac-Saint-Jean region of Quebec four years after its launch. Vaccine. 2019.
Hoe werkt een inenting?
(Beeldtitel: Hoe werkt een inenting? Een animatie.)
STILTE
RUSTIGE MUZIEK
VOICE-OVER: Bacteriën en virussen daar kun je ziek van worden.
Krijg je een ziekte, zoals bijvoorbeeld mazelen dan bouw je afweer op, zodat je die ziekte niet nog een keer krijgt.
Met een inenting bouw je afweer op zonder eerst ziek te worden.
Een vaccin bestaat uit verzwakte of kleine deeltjes van virussen of bacteriën.
Je lichaam maakt hiertegen antistoffen aan.
Als je in de toekomst in aanraking komt met de echte virussen of bacteriën dan herkent je lichaam die en worden snel extra antistoffen aangemaakt.
Je wordt dan niet of veel minder ziek.
Soms zijn daar meerdere inentingen voor nodig.
De virussen of bacteriën in een vaccin zijn dood of zo zwak dat je de ziekte niet echt krijgt.
Soms kun je bijwerkingen krijgen na een inenting bijvoorbeeld een pijnlijke arm of koorts.
Deze klachten verdwijnen meestal na een of twee dagen.
Daarna ben je beter beschermd tegen de ziekte.
(Beeldtekst: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. rijksvaccinatieprogramma.nl.)