Sinds 2019 werd voor de Monitor Kansrijke Start de indicatorenset gebruikt zoals vastgesteld met een Delphi onderzoek. In 2024 is deze indicatorenset herzien. De reden hiervan is dat er veranderingen hebben plaatsgevonden binnen het actieprogramma en de beschikbaarheid van data.
De herziening van de indicatorenset is uitgevoerd door middel van een aangepaste Delphi-methode. Hierbij zijn verschillende experts betrokken vanwege hun expertise bij Kansrijke Start. De herziening bestond uit twee rondes: een online vragenlijst en een bijeenkomst met de Wetenschappelijke Advies Commissie (WAC) van de monitor.
De vragenlijst is in mei en juni 2024 online verspreid onder verschillende experts op het thema Kansrijke Start uit de wetenschap, beleid, praktijk en ervaringsdeskundigheid. In totaal hebben 41 personen de vragenlijst ingevuld, waarvan 39 volledig. In de vragenlijst konden deelnemers voor de huidige 15 indicatoren aangeven of deze behouden moesten blijven, verwijderd konden worden of dat ze hier neutraal tegenover stonden. Daarnaast konden de deelnemers de nieuw voorgestelde indicatoren beoordelen op relevantie met een score van 1 tot 9. Vervolgens konden ze per programmaonderdeel een top 3 van de nieuwe indicatoren aangeven. Ook was er ruimte om opmerkingen of suggesties te plaatsen. De nieuw aangedragen indicatoren zijn gebaseerd op meerdere bronnen, waaronder de ontwikkelagenda uit 2019, de lokale indicatorenset Kansrijke Start, gesprekken met verschillende partijen waaronder ervaringsdeskundigen en nieuwe ontwikkelingen op Kansrijke Start (zoals de vervolgaanpak, het IZA, GALA en de brede SPUK). Bij het opstellen van de nieuwe indicatoren zijn alleen indicatoren geselecteerd waarover structureel (één- of tweejaarlijks) landelijke data beschikbaar is. Deelnemers aan de vragenlijst zijn gevraagd om bij het invullen van de vragenlijst steeds de doelstellingen en randvoorwaarden voor ogen te houden (zie Box 1).
Op basis van de resultaten van de vragenlijst is er een hernieuwde indicatorenset opgesteld welke is voorgelegd aan de WAC (Wetenschappelijke adviescommissie) tijdens een focusgroep. Tijdens de focusgroep is de methode voorgelegd om te waarborgen dat dit proces zorgvuldig en juist doorlopen is. Daarnaast konden de deelnemers ook reflecteren op de nieuwe indicatorenset en suggesties aangeven. Na de focusgroep is de indicatorenset definitief vastgesteld. Er zijn in totaal vier indicatoren uit de oude set verwijderd en zeven nieuwe indicatoren toegevoegd (zie tabel 1).
Box 1.
Box 1. Doelstellingen en randvoorwaarden vernieuwde indicatorenset Kansrijke Start
Doelstellingen
Het jaarlijks presenteren van de cijfers op de landelijke indicatorenset Kansrijke Start geeft inzicht in de ontwikkelingen in:
- processen/de voortgang op activiteiten rondom het actieprogramma Kansrijke Start
- (Gezondheids)uitkomsten rondom een goede start voor kinderen en ouders
Randvoorwaarden
- Aangezien de indicatoren gebruikt worden in de monitors van 2024 en 2025, worden alleen indicatoren waarover momenteel landelijke data beschikbaar zijn meegenomen;
- Gegevens moeten regelmatig (bijvoorbeeld jaarlijks, tweejaarlijks) beschikbaar zijn;
- Het streven is een beperkte indicatorenset van ongeveer 15 indicatoren (maximaal 20);
- Indicatoren moeten gerelateerd zijn aan de doelstellingen of activiteiten van het actieprogramma Kansrijke Start, of inzicht bieden in een goede start voor ouder en kind tijdens de eerste duizend dagen.
| Programmaonderdeel | Indicator | Huidig/nieuw | Behouden/toevoegen /verwijderen |
|---|---|---|---|
| Programmabreed | % gemeenten met een lokale of regionale coalitie | Huidig | Behouden |
| Programmabreed | % gemeenten met aandacht voor een vitale coalitie | Nieuw | Toevoegen |
| Programmabreed | % gemeenten waarbij ervaringsdeskundigen/ervaringskennis/lokale of regionale cliëntenorganisaties en/of aanstaande ouders structureel betrokken zijn rondom Kansrijke Start | Nieuw | Toevoegen |
| Programmabreed | % gemeenten met een gezamenlijk plan van aanpak Kansrijke Start | Huidig | Verwijderen |
| Voor de zwangerschap | % gemeenten aangesloten bij Nu Niet Zwanger (NNZ) | Huidig | Behouden |
| Voor de zwangerschap | % vrouwen dat in de vier weken vóór de zwangerschap rookte, alcohol dronk en/of wiet of hasj gebruikte | Nieuw | Toevoegen |
| Voor de zwangerschap | % gezinnen bereikt met een preconceptiezorgconsult of kinderwenspreekuur | Nieuw | Toevoegen |
| Tijdens zwangerschap | % gemeenten waarin prenatale huisbezoeken worden uitgevoerd door de JGZ (Jeugdgezondheidszorg) | Huidig | Behouden |
| Tijdens zwangerschap | % verloskundigenpraktijken die CenteringZwangerschap aanbieden | Huidig | Behouden |
| Tijdens zwangerschap | % zwangerschapsbegeleiding na de 10e week van de zwangerschap | Huidig | Behouden, tenzij data opnieuw niet op orde is |
| Tijdens zwangerschap | % zwangere vrouwen en/of partners met problematische schulden (een registratie in de schuldsanering en/of een betalingsachterstand van zes maanden of meer bij de zorgverzekeraar) | Huidig | Behouden |
| Tijdens zwangerschap | % zwangere vrouwen en/of partner met psychische of psychiatrische problemen | Nieuw | Toevoegen |
| Tijdens zwangerschap | % VSV's waarin afspraken zijn gemaakt over de manier van screenen op risico- en beschermende factoren | Nieuw | Toevoegen |
| Tijdens zwangerschap | % gemeenten met VoorZorg | Huidig | Verwijderen |
| Na geboorte | % gezinnen die geen gebruik maken van kraamzorg | Huidig | Behouden |
| Na geboorte | % kinderen geboren in een gezin dat te maken heeft met een kwetsbare situatie | Huidig | Behouden |
| Na geboorte | % kinderen met een vroeggeboorte of een laag geboortegewicht voor de duur van de zwangerschap | Huidig | Behouden |
| Na geboorte | % kinderen die negatieve scoren op spraak-taalontwikkeling rond de leeftijd van 2 jaar | Huidig | Behouden |
| Na geboorte | % kinderen met overgewicht (inclusief obesitas) rond de leeftijd van 2 jaar | Huidig | Behouden |
| Na geboorte | % vrouwen met depressie-, angst en/of stressklachten na de geboorte | Nieuw | Toevoegen |
| Na geboorte | % uithuisplaatsingen van kinderen tot de leeftijd van twee jaar | Huidig | Verwijderen |
| Na geboorte | % JGZ-organisaties die CenteringOuderschap aanbieden | Huidig | Verwijderen |