De kans dat er een ernstig incident plaatsvindt waarbij straling vrijkomt is heel klein. Daarover zijn burgers en experts het eens. De mogelijke gevolgen van een incident worden echter door burgers vaak veel ernstiger ingeschat dan door experts. Het RIVM heeft onderzocht waar dit verschil vandaan komt en wat dit betekent voor de communicatie over deze risico’s. Dit rapport stelt dat een boodschap die beter aansluit bij wat mensen al weten en denken en die hun zorgen verwoordt, beter aansluit bij de beleving en eerder serieus wordt genomen.
Deskundigen baseren de inschatting van risico’s vooral op technische informatie, terwijl burgers hun mening over de risico’s van straling vormen op basis van hele andere zaken. Het RIVM heeft onderzocht welke zaken dat zijn en wat dit betekent voor communicatie vanuit de overheid.
Factoren van invloed op beleving van het risico
Mensen die weinig weten over straling en de bijbehorende risico’s, zijn er eerder bang voor en schatten de gevolgen van een ongeval in een kerncentrale ernstig in. Ernstiger dan in werkelijkheid technisch het geval is. Daarnaast beïnvloeden persoonlijke omstandigheden, zoals het hebben van kinderen of het in de buurt van een kerncentrale wonen, het beeld dat mensen hebben van de risico’s van een kernongeval. Ook als gevolg van berichten uit de sociale omgeving (via vrienden of sociale media) kunnen de risico’s (afhankelijk van de inhoud) als groter of juist kleiner ervaren worden. Mensen die positief staan tegenover het gebruik van kernenergie en vertrouwen hebben in organisaties die zich vanuit de overheid hier mee bezig houden, schatten over het algemeen de risico’s van een ongeval lager in.
Conclusies voor communicatie
Voor een effectieve communicatie-inzet over stralingsrisico’s is het belangrijk om vooral te communiceren over die onderwerpen waar het publiek behoefte aan heeft. Hier kan invulling aan gegeven worden door rekening te houden met het kennisniveau en persoonlijke omstandigheden. Heldere en duidelijke boodschappen (onder andere op sociale media) dragen bij aan het vertrouwen in de overheid en kunnen de beleving van risico’s positief beïnvloedden.
Een boodschap die beter aansluit bij wat mensen al weten, en die aansluit bij hun zorgen, wordt beter begrepen en eerder serieus genomen.
Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS).